ضمن تشکر از آقای مهندس حامد صابونی، مدیر عامل شرکت داروسازی کاسپین تأمین به منظور شرکت در مصاحبه تخصصی نشریه «دنیای بهتر» با ایشان، متن این مصاحبه جهت مطالعه علاقمندان در زیر آمده است:
- لطفا ضمن توضیح مختصر در مورد مقدمات شروع به کار، حوزه تخصص شرکت را تشریح نمایید.
شرکت داروسازی‌کاسپین تامین جزء واحدهای تولیدی هلدینگ دارویی تامین(تیپیکو) یکی از بزرگترین هلدینگ‌های دارویی ایران و زیر مجموعه شرکت سرمایهگذاری تامین اجتماعی(شستا) می‌باشد که در سال 1376 در زمینی به مساحت 14 هکتار و زیربنای کلی 48 هزار متر مربع در استان گیلان و شهر صنعتی رشت به بهره‌برداری رسید. شرکت داروسازی کاسپین تامین تولید انبوه فرآورده‌های تزریقی را با بهره‌گیری از ماشین آلات مدرن و پیشرفته و تجهیزات آزمایشگاهی کامل آغاز نمود و در سال 1380 به منظور افزایش تعداد محصولات و تنوع شکل دارویی در کنار ساخت آمپول، تولید انواع کرم، پماد، ژل، شیاف و شربت را هم در دستور کار قرار داد.
ظرفیت تولید سالانه شرکت داروسازی کاسپین تامین شامل:
240 میلیون عدد آمپول، 700 هزار لیتر شربت، 100 تن پماد، 16میلیون عدد شیاف، 390 تن کرم و ژل، 210 تن انواع محلول‌های داروئی.
گستره بازارهای صادراتی شرکت داروسازی کاسپین تامین عبارت است از کشورهای:
افغانستان، عراق، ازبکستان، لبنان، تاجیکستان،یمن، سوریه، پاکستان، ترکمنستان، عمان، سریلانکا، آذربایجان، آنگولا، سومالی، ویتنام، کنیا، زیمباوه، اکراین، اوگاندا و موزامبیک
چشم‌انداز
تبدیل شدن به یکی از 5 شرکت برتر در عرضه فرآورده‌های دارویی با تمرکز برسود آوری از طریق ارتقاء فروش ، صادرات و توسعه سبد محصولات تا افق 1404
در حال حاضر شرکت دارای 460 نفر پرسنل شاغل در واحدهای مختلف کارخانه و دفتر مرکزی می‌باشد.
شرکت داروسازی‌کاسپین تامین بزرگترین تولید کننده آمپول از لحاظ مقداری و ریالی در ایران است و با بهره‌برداری از پروژه احداث خطوط تولید فرآورده‌های تزریقی ، به عنوان بزرگترین سایت فرآورده‌های تزریقی در ایران ، تولید سایر اشکال فرآورده‌های تزریقی را نیز پوشش خواهد داد.
- ایران در تولید کدامیک از داروهای حوزه تخصصی شما طی سالهای قبل از تحریم و تحریم موفقیت‌هایی کسب کرده و سهم شرکت شما از این موفقیت چقدر بوده و آیا سیستم درمان طی سالهای تحریم به منظور کاهش وابستگی به خارج از کشور موفق عمل کرده است؟
ایران از جمله قدرت‌های نوظهور در صنعت داروسازی دنیاست که طی سالهای گذشته رشد چشمگیری در حوزه داروسازی داشته است. و بیش از 97 درصد از نیازهای داخل را تامین نموده است. تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران فقط به فروش نفت، تجهیزات و امکانات خلاصه نشد بلکه این تحریم‌ها، تجهیزات پزشکی و دارویی کشور را نیز هدف قرار داد و تاثیرات منفی آن در زندگی بسیاری از مبتلایان بیماری های صعب‌العلاج و سرطانی سایه افکند. در ابتدا مواد اولیه برای تولید داروهای حساس و مهم وارداتی بود و پس از تشدید تحریم‌ها، بدلیل بروز مشکلات و موانع بانکی و انتقال ارز عملا امکان ورود مستقیم این مواد اولیه وجود نداشت. در ایام کرونا نیز شرکت داروسازی کاسپین تامین همگام با سایر شرکتهای داروسازی کشور اقدام به تولید محصولات و داروهای حوزه کرونا نمود و به نظر بنده در این زمینه بسیار موفق عمل کرد. همچنانکه شاهد هستیم در زمینه تولید نهایی واکسن کرونا هم به موفقیت‌های فوق‌العاده ای دست پیدا کرده است.
- آیا برای تولیدات خود نیاز به واردات دارید؟ چه موادی؟ و یا کاملا خودکفا هستید؟
در تولید محصولات شرکت در زمینه تامین مواد موثره ، مواد جانبی و مواد استاندارد و همچنین تجهیزات تولید (اعم از فیلتر، سایزپارت و دستگاه‌ها) نیازمند واردات هستیم.
- در کدام محصولات تولیدی خود، خودکفا هستید؟ این محصولات چند درصد تولیدات شما هستند؟
با توجه به تعریفی که از تولید مواد اولیه در کشور داریم (با توجه به زیرساخت‌ها و تکنولوژی‌های مورد نیاز) در حال حاضر بیش از 20 درصد مواد اولیه و جانبی به طور کامل از شرکتهای تولید کننده داخلی تامین می‌شود. و با توجه به توجهات ویژه دولت به این حوزه امیدواریم در سالهای آتی این مقدار رشد قابل توجهی داشته باشد.
- سطح مراودات میان دو کشور ایران و ایتالیا در زمینه‌های دارویی، درمانی و تجهیزات پزشکی خصوصا در موارد تخصصی شما در سالهای اخیر چگونه بوده است؟
کشور ایتالیا به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مواد و تجهیزات دارویی در اروپا، جزء مهمترین تولیدکنندگان اروپایی به شمار می‌آید. از جمله تولیدکنندگان بزرگ ایتالیایی که این شرکت در حال همکاری با آنها می‌باشد می‌توان به شرکتهای زیر اشاره کرد:
- Farmabios
- Cambrex
- LDO
- Trifarma
- Ompi
- Brevetti
- Flamma
- بررسی وضعیت ایتالیا در صادرات جهانی:
کشور ایتالیا در سال 2020 در بخش صادرات محصولات دارویی ( با کد تعرفه 30) ، با حجم صادراتی 36 میلیارد دلار، نزدیک به %5.3 از کل صادرات جهانی را به خود اختصاص داده و در رتبه 7 صادرکنندگان این دسته از محصولات، در جهان قرار گرفته است. عمده کشورهای هدف صادراتی ایتالیا عبارت از: ایالات متحده آامریکا، بلژیک، آلمان و سوئیس می باشند که حدود 50% صادرات به این کشورها انجام شده است .
رشد صادرات ایتالیا در بازه 5 ساله منتهی به 2020 ، %14 و در بازه یکساله، %7 گزارش شده است که تاثیرات پاند‌می‌کرونا در این صنعت به وضوح قابل مشاهده است.
- بررسی وضعیت جمهوری اسلا‌می‌ایران در واردات جهانی:
با بررسی آمارهای مرکز تجارت بین الملل در بخش واردات محصولات دارویی، در سال 2020 جمهوری اسلا‌می‌ایران با واردات نزدیک به 843میلیون دلار، 0.1 % از کل واردات جهانی را به خود اختصاص داده و در رتبه 65 واردکنندگان قرار گرفته است .
این میزان در واردات گروه تعرفه ای 3004که محصولات شرکت داروسازی کاسپین نیز در این دسته کالا قرار می‌گیرند، در سال 2020نزدیک به 370 میلیون دلار بوده است. عمده صادرکنندگان طی بازه 10 ساله تا سال 2018 به ایران، کشورهای سوئیس، آلمان، دانمارک و فرانسه می‌باشند .
لازم به ذکر است مورد جایگاه ایران در صادرات جهانی، بدلیل وضع تحریم‌های یکجانبه علیه جمهوری اسلا‌می‌ایران در سال 2018 و خروج ایالات متحده از برجام، ارائه اطلاعات تجارت جهانی ایران به سازمان‌های بین‌المللی مقدور نبوده، و داده‌های بین‌المللی پس از این تاریخ صرفاً براساس گزارشات سایر طرف‌های تجاری بوده، لذا پایش آمارها و دستیابی به جایگاه واقعی کشورمان در بخش صادرات امکان‌پذیر نیست .
با توجه به جایگاه کشور ایتالیا به عنوان یکی از کشورهای برتر در صنعت داروسازی و کسب رتبه هفتم در بخش صادرات جهانی این دسته از محصولات، افزایش سطح تبادلات تجاری در این بخش، اجتناب ناپذیر می‌باشد. لذا هدایت و جهت دهی مراودات به منظورارتقا بهره‌وری )ارزی و کیفی( جمهوری اسلا‌می‌ایران باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
عمده محصولات صادراتی ایتالیا به جمهوری اسلا‌می‌ایران در بخش محصولات دارویی در سال 2020 شامل: مشتقات خونی، انواع داروهای با دوز مشخص جهت مصارف نهایی، تجهیزات پزشکی و اقلام بهداشتی بیمارستانی و خانگی می‌باشند. ارزش صادراتی این محصولات بالغ بر 40 میلیون دلار بوده و کشور ایتالیا را در جایگاه نهم صادرکنندگان به ایران قرار داده است .
میانگین رشد صادرات ایتالیا به ایران در بازه 5 ساله منتهی به سال 2020 ، 8% بوده که نشانگر روند رو به رشد تعاملات تجاری در این بخش می‌باشد .
در رابطه با بهبود مسیر تجارت محصولات دارویی با کشور ایتالیا، این نکته به چشم می‌خورد که در بین کشورهای هدف صادراتی ایتالیا، میانگین تعرفه ورودی صفر است، ولی مطابق آمارها، کشور ایران با میانگین 12.3 % در رتبه سوم کشورهای با بالاترین حق تعرفه ورودی قرار گرفته است .
شرکت داروسازی کاسپین تامین در سالهای اخیر با همکاری شرکتهای ایتالیایی اقدام به خرید مواد اولیه و تجهیزات برای تولید محصولاتی از قبیل میدازولام دیازپام و هپارین و دستگاه کنترل ذره وقطعات آن نموده است.
- آیا ایران صادرات دارو و یا تجهیزات پزشکی دارد؟ چه مواردی و به کدام کشورها؟
پیرو موارد اعلام شده در بخش نخست،بدیهی است پس از تشدید تحریم ها علیه جمهوری اسلا‌می‌ایران، صادرات دارو نیز با موانع بیشتری روبرو شده و مسیر این تجارت پرسود برای کشورعزیزمان، ناهموارتر از قبل شده است. همچنین امکان دستیابی به آمار دقیق تجارت ایران نیز بعد از سال 2018 ممکن نمی‌باشد.
با بررسی آمار صادرات منتشرشده از سوی گمرک جمهوری اسلا‌می‌ایران گزارش شده است، میزان صادرات در سال 1399 نزدیک به 3000تن محصولات دارویی به 37 کشور جهان، و بالغ بر 96 میلیون دلار می‌باشد .
عمده بازارهای صادراتی محصولات دارویی ایران را کشورهای افغانستان، عراق و کردستان عراق، سوریه، ارمنستان، ترکمنستان، ازبکستان، یمن، ونزوئلا، آذربایجان و اوکراین تشکیل میدهند.
- تصور می‌کنید که انعقاد تفاهم‌نامه همکاری بین بیمارستان‌ها و مراکز تحقیقاتی دو کشور ایران و ایتالیا تا چه حد در دستیابی کشور به آخرین دستاوردهای عملی و تولید دارو مفید است؟
قرارداد فی‌مابین داروسازی‌ها و تولید به صورت قراردادی باعث انتقال دانش، تجربه و تکنولوژی شرکتهای ایتالیایی شده و صرفه‌جویی اقتصادی و ارزی بیشتری را دارد.
- ایران و ایتالیا هریک در سطح جهان در چه جایگاهی از لحاظ تولید داروها و دستاوردهای پزشکی قرار دارند؟
در حال حاضر، کشور ایران یکی از کشورهای پیشرو در صنعت داروسازی منطقه‌ی خاورمیانه به شمار می‌آید و نسبت به سایر کشورهای درحال توسعه رشد بسیار زیادی در این حوزه داشته‌است.
خبر خوب این است که ایران اخیراً قدم در مسیر تولید داروهای خاص در حوزه بیوتکنولوژی برداشته و پیشرفت‌های چشمگیری هم در این حوزه دارویی در سطح جهانی داشته است.
ایران پس از کره و ژاپن جایگاه سوم تولید بیوسمیلارها در آسیا را دارد.
- در دوره پاند‌می‌کرونا، حجم واردات داروها از ایتالیا به صورت مواد اولیه و دارویی و تجهیزات پزشکی تا چه میزان بوده است؟
شرکتهای تولیدکننده فرآورده‌های دارویی همانند بسیاری از زیر بخش‌های صنعت، برخی از مواد اولیه خود را از منابع خارجی تامین می‌کنند، لذا با ایجاد محدودهای پیش‌آمده، فرایند واردات این دسته مواد به طوری جدی تحت الشعاع قرار گرفت، بطوریکه کلیه فرآیند حمل و ارتباطات مالی بین‌المللی دچار اختلال شده و تا ایجاد زیرساخت‌های جایگزین واردات مواد اولیه با مشکلات فراوانی صورت گرفته است. با شروع پاند‌می‌کرونا همکاری با کشور‌هایی از جمله هند و چین تقریباً متوقف شد. ولیکن کشور ایتالیا با وجود اینکه در دوران کرونا وضعیت بحرانی را از سر گذرانده، همچنان با سایر کشورها همکاری داشته و جز کمی‌تاخیر خلل دیگری در مسیر همکاری‌ها به وجود نیامد.
- آیا برای ورود دارو، مواد اولیه یا تجهیزات تولید دارو از خارج از کشور با مشکلات و موانع روبرو بوده‌اید؟ برای رفع آنها از چه نهادهایی کمک گرفته‌اید و نتایج آن چه بوده است؟
محدودیت‌های بانکی، جابه‌جایی پول برای خرید و سفارش داروها را دشوار می‌کند و همین مساله در کنار دشواری معاملات زمان دسترسی به آنها را نیز طولانی‌تر می‌کند. مشکلات و چالش‌های زیادی در مسیر رشد و توسعه قرار دارد که در شرایط تحریم‌ها، این وضعیت به مراتب سخت‌تر شده است. البته دست‌اندرکاران صنعت داروسازی کشور به خصوص تولیدکنندگان داروهای با تکنولوژی بالا و «های تک»، معتقدند اگر مقررات دست و پاگیر داخلی نباشد، تولیدکنندگان می‌توانند به آسانی از سد تحریم‌ها عبور کرده و وارد رقابت با شرکتهای قدرتمند خارجی شوند.
در نتیجه تحریم‌های ظالمانه و عدم همکاری بانک‌های بین المللی با ایران، متحمل هزینه‌های گزاف جهت پرداخت کارمزد حواله ارزی از طریق کارگزار‌های گوناگون و مبالغ هنگفت حمل غیر مستقیم هستیم.
- با توجه به این که کشورهای تحریم‌کننده اعلام کرده‌اند، ایران به راحتی قادر به ورود مواد اولیه و کالاهای مرتبط به حوزه درمان می‌باشد، نظر شما در مورد این ادعا چیست و آیا موانعی بر سر این راه وجود دارد؟
همواره در دهه‌های گذشته برخی عوامل خارجی همواره این عرصه از همکاری را متاثر نموده است. می‌توان گفت تحریم‌ها مهمترین متغیر تاثیرگذار بر روابط اقتصادی دو کشور بوده است. به هرحال تحریم‌های یکجانبه و غیرقانونی آمریکا در سالهای اخیر، شرایط روابط اقتصادی ایران با بسیاری از کشورها و از جمله ایتالیا را تحت تأثیر قرار داده و منجر به کاهش حجم مناسبات کشورها با ایران گردیده است. در شرایطی که دولت آمریکا ادعا می‌کند در حوزه دارو تحریمی علیه ایران وضع نکرده، اما در عمل بسیاری از شرکتهای ایرانی برای واردات دارو و تجهیزات پزشکی با مشکل و محدودیت مواجه هستند. بر اساس تحریم‌های جدیدی که از اردیبهشت‌ماه سال 1397 علیه اقتصاد ایران اعمال شده عملا نقل و انتقال پول در بانک‌های بین‌المللی برای تجار ایرانی غیرممکن شده است و همین موضوع جابه‌جایی منابع اعتباری برای واردات کالاهای مورد نیاز را دشوار می‌کند.
- آیا اطلاعی از تعطیلی شرکتهای کوچک مرتبط با حوزه بهداشت و درمان در زمان شیوع کرونا دارید؟
شیوع ویروس کرونا اثر دوگانه‌ای بر صنعت دارو داشته است؛ به دلیل رعایت پروتکل‌ها استفاده از ماسک و شست‌و‌شوی دست‌ها، درصد ابتلا به بیماری‌های عادی از جمله سرماخوردگی و بیماری‌های حساسیتی و فصلی به شدت کاهش یافت که به دنبال آن شاهد کاهش شدید تقاضا برای محصولات آنتی بیوتیک بوده‌ایم. همچنین به دلیل تخصیص بالای ظرفیت بیمارستان‌ها به بیماران کرونایی، عمل‌های جراحی سایر بیماری‌ها نیز کاهش یافت و به تبع آن محصولاتی که در اتاق عمل کاربرد داشتند با کاهش تقاضا مواجه شدند.
از طرف دیگر تقاضا برای محصولات مکمل از جمله ویتامین‌ها که در پیشگیری و بهبود ویروس کرونا موثر هستند و شرکت‌هایی که در سبد محصولات خود، محصولات مکمل جایگاه بالایی داشت توانستند از این وضعیت به خوبی منتفع شوند. البته باید خاطرنشان کرد افزایش شدید نرخ ارز که به تبع آن افزایش شدید نرخ ارز که افزایش بی‌سابقه قیمت محصولات مکمل خارجی را در پی داشته و همچنین ممنوعیت واردات محصولات مشابه تولید داخلی نیز در بروز این وضعیت موثر بوده است. همچنین برخی محصولات که در درمان ویروس کرونا موثر هستند نیز شاهد افزایش فروش بوده‌اند.
- چنانچه توضیحات تکمیلی بیشتری در ارتباط با زمینه فعالیت خود، تامین مواد اولیه، فروش و همکاری وزارت بهداشت و درمان وجود دارد،مطرح بفرمایید.
شرکت داروسازی کاسپین تامین با دارا بودن سبد متنوعی از انواع محصولات دارویی انسانی که در دسته دارویی محصولات: ضد درد و ضد التهاب، خواب آور، ضد پارکینسون، ضد افسردگی، ضد تشنج، ضد اضطراب و ضد سایکوز، شل کنندۀ عضلانی، داروهای هورمونی، آنتی هیستامین و برونکود یلاتور،کورتیکوستروئید، بی‌حس‌کننده موضعی و عمومی، آنتی بیوتیک، گوارشی، مکمل غذایی و ویتامین‌ها، قلبی و عروقی، …. طبقه‌بندی می‌گردند، سهم بزرگی از تامین بازار داخل کشور را به خود اختصاص داده است.
این شرکت به عنوان قطب تولید کننده محصولات تزریقی کشور، در سال 1399 با صادرات نزدیک به 12 میلیون و700 هزار عدد از محصولات خود، به ارزش یک میلیون و 400 هزار دلار، با جهشی 118% نسبت به سال 1398، موفق به کسب رتبه 6 در بین صادر کنندگان محصولات دارویی ایران شده است.
32 محصول از سبد محصولات کاسپین تامین به کشورهای سوریه، افغانستان، عراق، یمن، ازبکستان و ونزوئلا صادر شده است.
با عنایت به راه اندازی خط تولید تزریقی جدید شرکت و هموار شدن مسیر اخذ استانداردهای بین المللی نظیر EUGMP از حوزه اتحادیه اروپا، امکان ورود به بازارهای بین المللی (اروپا و آفریقا)و رقابت با تولیدکنندگان هندی و ترک فراهم خواهد شد.
پیرو آخرین تصمیمات سازمان غذا و دارو،مواجهه با مشکلات صدور مجوز صادرات محصولات دارویی از آذر ماه 1399 (تعهد پرداخت مابه التفاوت ارز دولتی و آزاد، اخذ IRC صادراتی و واردات با ارز آزاد مواد موثر)، شاهد کاهش محسوس صادرات نسبت به سه ماهه مشابه سال 1399 هستیم که این تصمیم نه تنها شرکت کاسپین تامین، بلکه عملکرد کلیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان در سطح کشور را با مشکل روبه رو ساخته و زمینه‌ساز افزایش قاچاق محصولات به کشورهای همسایه بوده و خواهد بود.
در مورد بهبود و افزایش حجم صادرات به کشور ایتالیا، علاوه بر دستیابی به استانداردهای کیفی اروپا که شرط لازم جهت ورود به این بازار است، بهبود روابط سیاسی- تجاری مهمترین نقش را بر عهده خواهد داشت زیرا تشدید تحریم‌ها بسیاری از فعالان اقتصادی در ایتالیا را نیز نگران کرده و بیش از همه نهادهای مالی و بانکها با تهدیدات آمریکا مواجه شده و تعامل با ایران را محدود کرده‌اند. در مرحله بعدی تشکیل اتاق‌های مشترک بازرگانی اختصاصی، تخصیص آفرهای ویژه برای صادرکنندگان (مالیاتی) می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد.
