صنعت بسته‌بندی ترکیبی از علم، هنر و فن‌آوری است. بسته‌بندی محصولات در عین اینکه باید استحکام کافی برای محافظت از کالا را داشته باشد، باید با طراحی زیبای محصول و خلاقیت به کار رفته در آن توجه مشتریان را به کالا جلب کند. بنابراین صنعت بسته‌بندی توانمندی زیادی در رشد کسب و کارها و بهبود و رشد برند آنها دارد. بسته‌بندی حضور پررنگی در زندگی امروزه ما داشته و مواد غذایی و دارویی،کالاهای مصرفی روزانه، کالاهای خانگی و کالاهای صنعتی و استراتژیک همگی با آن مرتبط می‌باشند.
هدف نهایی بسته‌بندی محافظت از محصول برای نگهداری، انبار، توزیع و در نهایت فروش آن است. فرآیندی که شامل طراحی بسته، ارزیابی، تولید و در نهایت بسته‌بندی میشود.
بسته‌بندی هر محصول استانداردهای خاص خود را داشته و برچسب‌های استاندارد روی بسته‌بندی به مشتریان اعلام می‌کند چه نوع محصولی داخل بسته‌بندی است و شرایط نگهداری آن چگونه است. سازمان جهانی استاندارد (ISO) سازمانی است که استانداردهای بسته‌بندی و مشخصات فنی بسته را به صورت بین‌المللی تدوین کرده است.
صنعت بسته‌بندی در ایران با وجود گستردگی و اهمیتی که دارد، متولی خاصی در دولت به منظور رسیدگی به حقوق آن برخوردار نیست و به دلیل عدم تمرکز در کشور در جلسات تخصیص بودجه دولت، سهمی برای این بخش در نظر گرفته نمی‌شود. ضمن آنکه انجمن صنفی بسته‌بندی هم مزید بر علت شده و مانع دیگری برای پیگیری خواسته‌های بازیگران این صنعت است.
همانطور که گفته شد، یکی از چالش‌هایی که صنعت بسته‌بندی با آن مواجه است، پراکندگی این صنعت است. این مسئله در عین اینکه باعث میشود دولت نتواند به مسائل این حوزه به صورت متمرکز بپردازد، بلکه باعث بروز چالش‌هایی در بین صنعتگران این حوزه نیز می‌گردد. به عنوان مثال دغدغه‌ها و مسائلی که بخش کارتن با آن روبه‌رو است، نه تنها هیچ شباهتی به خواسته‌ها و اهداف بخش پلاستیک ندارد، بلکه گاه حتی در تضاد با آن است. رقیب بودن این بخش‌ها با یکدیگر هم دلیل دیگری شده تا صنعت بسته‌بندی نتواند به نقطه نظر مشترکی در حوزه فعالیت خود برسد.
بنابراین به نظر می‌رسد تنها راه حل ممکن، تشکیل صنف‌هایی با واحد جزء باشد. به این معنی که صنعت بسته‌بندی کارتن، چاپ بسته‌بندی، ماشین‌سازان بسته‌بندی، جعبه‌سازان بسته‌بندی، تولید کنندگان ظروف پلاستیکی، فلزی، شیشه‌ای و صنعت بسته‌بندی پلاستیک هر کدام صنف وتشکل مخصوص به خود را داشته باشند.
در حال حاضر چالش‌های زیادی پیش روی این صنعت وجود دارد و با وجود درک اهمیت آن در بین مردم و تولیدکنندگان و کسب و کارهای تولیدی، هنوز استراتژی مشخص و هدفمندی برای تعیین مسیری مشخص در جهت پیشرفت خود ندارد.
شیوه مصرف، عاملی تعیین کننده در انتخاب روش بسته‌بندی
بسته‌بندی یک مفهوم مطلق نیست، یک مفهوم نسبی است؛ بدینصورت که ذات و کیفیت آن وابسته به موارد دیگری می‌باشد. موارد بسیاری پیش آمده که طراح، طرح ایده‌آلی از بسته‌بندی را در ذهن تصور کرده و پیوسته در حال تطبیق همه موارد با آن است، بدون آن که واقعیت و امکانات موجود را در نظر بگیرد و یا اینکه آیا اصولا چنین چیزی لازم است.
در بسیاری از پروژه‌ها برای انتخاب بسته‌بندی مناسب کالا، سرگردانی وجود دارد. مشکل اغلب این است که صاحبان پروژه‌ها نمی‌دانند اصولا از کجا باید شروع کرد. اظهار نظرهای گوناگونی وجود دارد که گاه متضاد با یکدیگر نیز هستند. هر گروه بسته‌بندی را از منظری دیده و تفسیر می‌کند. صاحبان کالا در میان نکته‌های علمی که از هر طرف در خصوص مهمترین اصول و محور طراحی و یا انتخاب بسته‌بندی مناسب مطرح میشود، سرگردان گشته و تشخیص محور اصلی برای یک بسته‌بندی اصولی بسیار دشوار می‌باشد.
به طور کلی برای مقوله بسته‌بندی دو نظریه از بقیه نظرات بیشتر مورد اعتنا قرار می‌گیرند:
1- تغییر ذائقه بازار و مصرف کننده:
در این نظریه بسته‌بندی باید مانند یک مصلح اجتماعی وارد عمل (بازار) شده و بسیاری از کج سلیقگی‌ها را اصلاح کند.
2- تمرکز کامل بر مصرف‌کننده و دفاع از وی:
در این نظریه تمامی تصمیمات با توجه به نظر مصرف کننده و جذب و جلب نظر وی اتخاذ می‌گردد.
تفاوت این دو نظریه در دنبال کردن واقعیات و منطق است که در نظریه دوم بیشتر یافت میشود، زیرا بخشهای واقعی و قابل توجه نظریه اول را در دل نظریه دفاع از مصرف کننده (نظریه دوم) میتوان دید.
بسته‌بندی برای مصرف کننده است. بسته‌بندی نمی‌تواند و نباید علیه مصرف کننده وارد عمل شود. هر گاه با بسته‌ای رو به رو شدید که واقعا شما را دچار مشکل کرد، مطمئن باشید آن بسته‌بندی ایراد دارد. بسته‌ای که برای مصرف توسط افراد عادی و در مواقع معمولی تهیه و عرضه شده اگر به راحتی باز نشود یعنی مشکل دارد. حتی اگر تولیدکننده آن به این بهانه متوسل شود که سخت باز شدن آن به دلیل حفاظت بیشتر از کالا و سلامت آن می‌باشد!
همان طور که سخت‌گیری‌ها و مراقبت‌های بی مورد و زیاده از حد در تربیت افراد نتیجه معکوس دارد، یک بیسکویت یا شکلات نیز نمی‌تواند به بهانه حفظ سلامت چنان بسته‌بندی شود که برای باز کردن آن به قیچی، چاقو و یا دندان نیاز باشد. همچنین نمی‌توان در بسته‌بندی هر محصول، به دنبال ظرافت و زیبایی بود. هیچ کس یک تکه گوشت را کادوپیچی نمی‌کند.
آن موردی که این روزها کمتر یافت شده و به ندرت مورد توجه قرار می‌گیرد تناسب و تعادل است. زیبایی در تناسب است. تناسب، عقل و منطق را نوازش کرده و باعث استراحت مغز انسان میشود. حتی آنان که بیشتر انتخاب‌هایشان از روی احساس است، تناسب را درک کرده و جذب آن می‌شوند. واکنش‌های نهایی مصرف کننده نسبت به کالاهای خریداری شده از بازار بر پایه منطق است. اگر مصرف کننده از طعم، بو، عملکرد، دسترسی و یا ظاهر یک کالا راضی نباشد، برای خرید مجدد آن برند تمایلی نخواهد داشت و ترجیح میدهد برند دیگری را امتحان نماید. احساسی‌ترین انتخاب‌ها نیز اگر نتیجه‌ی دلخواه و منطقی به همراه نداشته باشند می‌توانند به شکست و نفرت از آن انتخاب منجر شوند.
یکی از کلیدهای رسیدن به منطق و تناسب در بسته‌بندی کالا، مطالعه در روش مصرف کالای مورد نظر توسط مصرف کنندگان اصلی آن است. بررسی روش مصرف داروها، خوراکی‌ها، قطعات صنعتی، پوشاک و تقریبا همه‌ی کالاهای مصرفی یکی از عوامل تعیین کننده در نحوه بسته‌بندی کالاهاست. حتی رعایت الزامات حفاظتی کالا در حمل و نقل و بارگیری و تخلیه نیز نمی‌تواند بهانه‌ای برای نادیده گرفتن چگونگی مصرف کالا باشد. روش باز کردن بسته، حجم و تعداد دفعات مصرف، نوع مصرف (خوردن، ریختن، پوشیدن و …) و به طور کلی آن چه که به مصرف کالا مربوط میشود، پاسخ‌هایی هستند به پرسش‌های ما در زمینه چگونگی خلق یک بسته‌بندی موفق.
سایر اصول و روش‌ها و نظریات در زمینه‌ی بسته‌بندی، در واقع وظیفه تکمیل کردن و پشتیبانی حرکتی را دارند که بر پایه رضایت تخیلی مصرف کننده از مصرف کالا شکل گرفته است. هدف رضایت مصرف کننده است. کودک، جوان، پیر، باسواد و بی‌سواد، کشوری و لشگری، سیاست‌مدار و عامی و
دانشمند و خلاصه همه اقشار جامعه مصرف کننده کالاهای مورد نیاز خود هستند و در این راستا وظیفه‌ی بسته‌بندی خدمت توام با جلب رضایت همه اقشار جامعه است.
اهداف اصلی بسته‌بندی
از اهداف اصلی بسته‌بندی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- عدم نفوذپذیری: بسته‌بندی باید کالا را در برابر عواملی مثل ضربه، فشار، حرارت، سرما، رطوبت، یا حتی موارد حساس‌تری مانند اکسیژن، اشعه فرابنفش و یا گرد و خاک محافظت کند. بنابراین در این صنعت، عدم نفوذپذیری یکی از اصلی ترین اهداف می‌باشد. محافظتی که باعث از بین رفتن کیفیت کالای داخل آن نشود.
- اطلاع رسانی: معمولا روی بسته‌بندی محصولات برچسب‌ها و یا نمادهایی چسبانده یا چاپ می‌شوند که به مشتریان اطلاعات مهم و مورد نیاز آنها را درباره طریقه جابه‌جایی بسته، دما و شرایط نگهداری آن و یا حتی شیوه صحیح نابودسازی بسته و کالا را ارائه می‌دهند. برچسب‌های استانداردی که برای تولید کالا اخذ گردیدند نیز روی بسته‌بندی آن چاپ میشود.
- بازاریابی: ترغیب مشتریان به خرید و جلب توجه آنها به محصول یکی از اصلی‌ترین مشخصه‌های بسته‌بندی است. گاه طراحی ثابت بسته‌بندی، برای مشتریان نمادی از نوستالوژی و آشنایی به همراه دارد و گاه برخی طرح‌های خلاق و نوآورانه منجر به فروش چند برابر یک محصول میشود. در طراحی بسته‌بندی محصولات، در کنار علم و فن‌آوری بسته‌بندی، از دانش بازاریابی و هنر گرافیک هم استفاده میشود.
- حمل و نقل آسان: بسته‌بندی کمک زیادی به جابجایی و انتقال راحت محصولات می‌کند. حمل و نقل و در عین حال انبارداری محصولات در بسته‌بندی‌های مشخص بسیار راحت‌تر انجام می‌گیرد.
- ایمنی: همانطور که اشاره شد، اصلی‌ترین هدف بسته‌بندی محافظت از کالاست. بسته‌ها با پوشش حفاظتی مناسب می‌توانند ضامن کیفیت محصول و سلامت آن باشند و از دستبرد به کالا نیز جلوگیری کنند.
بسته‌بندی در ایران
در ادامه برای آشنایی بیشتر با صنعت بسته‌بندی ایران، بخشهای مختلف این حوزه اقتصادی را به صورت جزیی‌تر بررسی می‌کنیم:
صنعت بسته‌بندی کارتن
صنعت بسته‌بندی کارتن در ایران پراکندگی بسیار زیادی دارد. تولید کارتن ساده و راحت بوده ولی حمل و نقل آن به مناطق دور مقرون به صرفه نیست. لذا واحدهای تولیدی کارتن‌سازی در تمام کشور پراکنده هستند و تا به امروز هیچ نهاد و سازمانی آمار دقیقی از تعداد و مشخصات آنها و یا حجم تولیداتشان ارائه نکرده است. با این همه طبق برخی آمارهای غیررسمی بیشتر از 4 هزار واحد تبدیل ورق کاغذ به کارتن در سطح کشور به صورت پراکنده فعالیت می‌کنند. بسیاری از آنها به جای کارخانه‌های صنعتی، واحدهای تولیدی بوده و گاه در روستاها نیز فعالیت دارند.
صنعت بسته‌بندی نایلون
تولید کیسه‌های پلاستیکی و صنعت نایلون‌های بسته‌بندی بخش دیگری از پراکندگی اقتصاد بسته‌بندی را در کشور نشان میدهد. این صنعت که تولید نایلون، سلفون و بسته‌های پلاستیکی را به عهده دارد، بسیار رو به پیشرفت و گسترش بوده و وابستگی به مصرف آن هر روز بیشتر احساس میشود، چرا که مصرف پلاستیک رو به افزایش است و صنایع بیشتری برای بسته‌بندی محصولات خود پلاستیک را جایگزین کارتن کرده‌اند. هرچند که تعداد تولیدکنندگان حوزه بسته‌بندی پلاستیک از حوزه کارتن کمتر است (ماشین‌آلات و دستگاههای بسته‌بندی مورد استفاده این صنعت گران قیمت است و در نتیجه سرمایه‌گذاری کمتری هم در این حوزه انجام می‌گیرد.) با این حال، میزان نیاز روزافزون به پلاستیک باعث شده تا این صنعت هم در گستردگی و تنوع به پای صنعت تولید کارتن برسد.
صنعت بسته‌بندی فلز و شیشه
در مقابل بسته‌بندی کارتن و پلاستیک، صنعت بسته‌بندی فلز و شیشه تنوع کمتری داشته و واحدهای تولیدی بسیار کمتری در این حوزه دارند. صنعت بسته‌بندی مصنوعات فلزی و شیشه‌ای نیز به صورت یکنواخت و یکسان در سطح کشور توزیع نشده‌اند، این مسئله باعث شده تا تولیدکنندگان، کالاهایی که نیاز به بسته‌بندی فلزی و یا شیشه‌ای دارند را یا تولید نکنند و یا راهی برای بسته‌بندی این قبیل کالاها توسط پلاستیک و یا کارتن بیابند تا نیاز به بسته‌بندی فلزی نداشته باشند. این مسئله ممکن است منجر به فروش بسته‌بندی‌های فلزی و شیشه‌ای به صورت فله شود که سرانجامی بجز ضرر و زیان برای فعالان این حوزه به همراه نخواهد داشت.
صنعت بسته‌بندی فلز و شیشه
در مقابل بسته‌بندی کارتن و پلاستیک، صنعت بسته‌بندی فلز و شیشه تنوع کمتری داشته و واحدهای تولیدی بسیار کمتری در این حوزه دارند. صنعت بسته‌بندی مصنوعات فلزی و شیشه‌ای نیز به صورت یکنواخت و یکسان در سطح کشور توزیع نشده‌اند، این مسئله باعث شده تا تولیدکنندگان، کالاهایی که نیاز به بسته‌بندی فلزی و یا شیشه‌ای دارند را یا تولید نکنند و یا راهی برای بسته‌بندی این قبیل کالاها توسط پلاستیک و یا کارتن بیابند تا نیاز به بسته‌بندی فلزی نداشته باشند. این مسئله ممکن است منجر به فروش بسته‌بندی‌های فلزی و شیشه‌ای به صورت فله شود که سرانجامی بجز ضرر و زیان برای فعالان این حوزه به همراه نخواهد داشت.
صنعت چاپ بسته‌بندی
صنعت چاپ بسته‌بندی در سالهای اخیر از اقبال خوبی برخوردار بوده و توانسته خود را به سطح مناسب و قابل قبولی از کیفیت و کمیت برساند. از آنجایی که در سالهای اخیر تقاضا برای این دسته از خدمات افزایش یافته و کسب و کارها سفارش‌های متنوعی برای چاپ بسته‌بندی محصولات خود دریافت داشته‌اند، واردات دستگاههای چاپ رونق گرفته و در حال حاضر دستگاه چاپ نه تنها برای رفع نیاز داخلی موجود بوده، بلکه تولیدکنندگان به راحتی می‌توانند به صادرات این ماشین‌آلات نیز روی بیاورند.
اما این حوزه برای بسیاری که به تازگی در آن ورود کرده‌اند، جدید است و این افراد نیاز بازار و دانش مورد نیاز پیشرفت در این حوزه را کسب نکرده‌اند. بنابراین همان اندازه که صنعت چاپ می‌تواند منجر به درآمدزایی شود، ظرفیتی برای ورشکستگی و خسران زیاد برای تولیدکنندگان این حوزه را نیز دارد.
صنعت چاپ بسته‌بندی
صنعت چاپ بسته‌بندی در سالهای اخیر از اقبال خوبی برخوردار بوده و توانسته خود را به سطح مناسب و قابل قبولی از کیفیت و کمیت برساند. از آنجایی که در سالهای اخیر تقاضا برای این دسته از خدمات افزایش یافته و کسب و کارها سفارش‌های متنوعی برای چاپ بسته‌بندی محصولات خود دریافت داشته‌اند، واردات دستگاههای چاپ رونق گرفته و در حال حاضر دستگاه چاپ نه تنها برای رفع نیاز داخلی موجود بوده، بلکه تولیدکنندگان به راحتی می‌توانند به صادرات این ماشین‌آلات نیز روی بیاورند.
اما این حوزه برای بسیاری که به تازگی در آن ورود کرده‌اند، جدید است و این افراد نیاز بازار و دانش مورد نیاز پیشرفت در این حوزه را کسب نکرده‌اند. بنابراین همان اندازه که صنعت چاپ می‌تواند منجر به درآمدزایی شود، ظرفیتی برای ورشکستگی و خسران زیاد برای تولیدکنندگان این حوزه را نیز دارد.
فن‌آوری نانو در بسته‌بندی
پیشرفت در بسته‌بندی هوشمند برای افزایش عمر مفید محصولات غذایی، هدف بسیاری از شرکت‌ها می‌باشد. سیستم‌های بسته‌بندی با فن‌آوری نانو قادر خواهند بود پارگی‌ها و سوراخ‌های کوچک را با توجه به شرایط محیطی (مانند تغییرات دما و رطوبت) ترمیم و یا با تغییر رنگ بسته‌بندی، مصرف کننده را از فساد ماده غذایی آگاه سازند. به عنوان مثال، بسته‌بندی‌های مواد غذایی می‌تواند شامل رشته‌ای از نانو حسگرها باشد که نسبت به گازهایی که از مواد غذایی فاسد آزاد می‌شوند، به شدت حساس بوده و تغییر رنگ دهند. این تغییر رنگ، علامت واضحی از سلامت یا فساد ماده غذایی است.
فن‌آوری نانو می‌تواند در مواردی مانند افزایش مقاومت نفوذ در پوشش‌ها، افزایش ویژگی‌های دیواره‌ها (مکانیکی، حرارتی، شیمیایی و میکروبی)، افزایش مقاومت در برابر گرما، گسترش ضد میکروب‌های فعال و سطوح ضد قارچ، کارساز باشد. چشم اندازهای مالی فن‌آوری نانو در صنایع بسته‌بندی بسیار امیدوارکننده می‌باشند. صنعت بسته‌بندی هوشمند از آنچه پیش‌بینی شده بود پیش‌تر رفته و نشانه‌های تکامل آن به خوبی پیداست.
بسته‌بندی مواد غذایی
بسته‌بندی محصولات غذایی علاوه بر شرایط عمومی حاکم بر صنعت بسته‌بندی، شرایط خاص خود را دارد. صنعت بسته‌بندی مواد غذایی نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا گسترده است و از جمله صنایعی است که سبک زندگی مدرن به آن نیاز فراوان دارد.
در موضوع بسته‌بندی مواد غذایی علاوه بر اینکه کالا برای نگهداری، توزیع و بازاریابی آماده میشود، با مسئله‌ای به نام بهداشت بسته‌بندی مواجه هستیم. رعایت بهداشت در تمام حوزه‌های بسته‌بندی چه غذایی و چه غیر آن عاملی است که باید مورد توجه قرار گیرد، لیکن در زمینه بسته‌بندی مواد غذایی اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند.
بسته‌بندی مناسب مواد غذایی استاندارد باید دارای شرایط زیر باشد:
- قابليت پذيرش چاپ بر روی بسته‌بندی
- قابليت استفاده در ماشين‌هاي لفاف
- قابليت دوخت در حرارت روی بسته
- شکل‌پذيری به کمک باد، خلا و يا فن‌آوری‌های حرارتی
- شفافيت و درخشش سطح بسته برای رضايت و جلب نظر مشتری
- کنترل در انتقال رطوبت و بخار آب
- کنترل در انتقال ساير گازها مانند دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن
- تحمل تغيير درجه حرارت هنگام انبارداری، جابجایی و فروش
- نبود مواد سمی در جنس بسته‌بندی
- ارزان و به صرفه بودن بسته‌بندی
- مقاومت در مقابل ضربه و فشارهای خارجی
در بسته‌بندی‌های مواد غذایی خشک مهمترین مساله جلوگیری از ورود رطوبت و بخار آب به داخل بسته است. مورد دیگری که در تمام بسته‌بندی‌های غذایی رعایت می‌گردد، شفافیت بسته‌بندی محصول است، بطوریکه حتی اگر تمام بسته‌بندی به صورت شفاف نباشد، معمولا حداقل بخشی از بسته‌بندی شفاف است و در آن از طلق یا پلاستیک استفاده میشود. چرا که مشتریان خرید محصولات غذایی علاقه دارند داخل بسته‌بندی کالا را بررسی کرده و از کیفیت آن مطمئن شوند.
برای هر کدام از نیازهایی که صنعت بسته‌بندی مواد غذایی به آن احتیاج پیدا می‌کند، دستگاه، ماشین‌آلات و یا فن‌آوری منحصر به فردی در نظر گرفته شده است. هر کدام از انواع مواد غذایی ویژگی خاص خود را داشته که باعث میشود هر محصول بسته‌بندی ویژه خود با تمام مشخصه‌های یک بسته‌بندی استاندارد را داشته باشد. این فن‌آوری‌ها در زیر معرفی شده اند:
- ورق‌های جذب کننده اکسیژن برای کندکردن فرآیند اکسیده شدن چربی‌ها در محصولاتی که چرب هستند.
- ورق‌های خوراکی عایق بین محصولات داخل بسته برای کندکردن روند انتقال رطوب بین اجزای تشکیل دهنده یک ماده غذایی درون بسته‌بندی که هر کدام فعالیت شیمیایی متفاوتی دارند.
- ورق‌های جذب کننده دی اکسید کربن.
- ورق‌های جذب کننده بوی نامطبوع، چه از بیرون بسته به داخل و بالعکس.
- ورق‌های حساس به مایکرویو که در صورت افزایش دما و گرم شدن محیط باد می‌کند و مواد غذایی داخل بسته را حرارت میدهد. این ورق‌ها در بسته‌بندی موادی مثل سیب‌زمینی نیمه آماده، نان‌های صنعتی و نیمه صنعتی و یا ذرت نیمه آماده کاربرد دارند. نشانگر انجام فرآیند مایکرویو روی این بسته‌بندی‌ها چاپ شده است.
- ورق‌های منتشر‌کننده بخار آب درون بسته به بیرون.
صنایع بسته‌بندی مواد غذایی در ایران
همانگ.نه که گفته شد صنعت بسته‌بندی در ایران بسیار پراکنده بوده، لیکن این مساله در عین اینکه چالش‌هایی را برای متصدیان و مسئولان این بخش به وجود آورده، مزایایی هم به همراه داشته است. در ایران کارخانه‌های تولید بسته‌بندی زیادی فعالیت می‌کنند که به بخشهای زیر قابل تقسیم هستند:
- کارخانه یا واحد تولیدی بسته‌بندی کارتن
- کارگاه‌ها یا کارخانه‌های چاپ بسته‌بندی
- فروشندگان یا تولیدکنندگان ماشین‌آلات و دستگاههای بسته‌بندی
- کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی جعبه‌سازان بسته‌بندی
- تولیدکنندگان ظروف پلاستیکی
- تولیدکنندگان ظروف فلزی
- تولیدکنندگان ظروف شیشه‌ای
- کارخانه‌های تولید بسته‌بندی‌های پلاستیک
با توجه به تمرکز بیشتر سرمایه داران و تولیدکنندگان ایرانی در پایتخت، حضور حداکثری این صنایع در این محدوده از کشور قابل پیش‌بینی و طبیعی به نظر می‌رسد.
نحوه توزیع جغرافیایی کارخانه‌های صنایع بسته‌بندی در ایران
بسیاری از کارخانه‌های صنایع بسته‌بندی در همه‌ی بخش‌ها در استان تهران راه‌اندازی شده و فعالیت می‌کنند. همچنین تعداد زیادی از این واحدهای تولیدی بسته‌بندی در حد فاصل مسیر تهران تا قزوین و در ادامه آن رشت و در نهایت تبریز مستقر هستند.
پس از تهران و محدوده جغرافیایی پایتخت، کارخانه و واحدهای تولیدی صنعت بسته‌بندی در مناطق جنوب کشور بیشتر از همیشه مورد نیاز است. در این خطه تولیدات کشاورزی زیاد است و در نتیجه بسته‌بندی محصولات موادغذایی، نیازی اساسی محسوب میشود. اما شهرهای جنوبی کشور، همانند تهران و یا سایر شهرهای کشور، سهم زیادی از حضور این صنعتگران ندارند و در آن حوزه محدود جغرافیایی تولید نمی‌شوند. برخی ملزومات بسته‌بندی مواد غذایی همچون فیلم BOPP که بسیار هم مورد استفاده است. این در حالی است که مواد اولیه تولید این فیلم از جنوب کشور به سمت شمال حمل شده و در آنجا تولید می‌شوند. به صورت کلی سرمایه‌گذاری در جنوب کشور در این حوزه مدیریت نشده و باید مورد بررسی متولیان این صنعت قرار بگیرد.
پر رونق‌ترین منطقه از نظر تولید بسته‌بندی را میتوان شمال کشور دانست. از استان‌های خراسان شمالی گرفته تا استان‌های مجاور دریای خزر و شمال آذربایجان، همگی فعالیت قابل توجهی در زمینه بسته‌بندی دارند. هرچند که استان‌های شمالی کشور که بخاطر نزدیکی با دریا رطوبت بالایی دارند، روند رشد بسیار کندتری را در بسته‌بندی طی کرده‌اند. استان خراسان شمالی هم با اینکه در بسته‌بندی فعال است و مواد غذایی چون زعفران و سایر محصولات کشاورزی همیشه نیازمند رشد صنعت بسته‌بندی در این بخش بوده، اما از فرصت موجود برای پیشرفت و بروز خلاقیت استفاده نشده و روند رشد آهسته‌ای دارد. البته فعالیت برخی کارخانه‌های بسته‌بندی دولتی در این منطقه جغرافیایی بر این رشد آهسته بی تاثیر نبوده است.
بخش شمال غربی کشور هم به علت مجاورت با کشور ترکیه و رونق مسیر صادرات از این مرز، پیشرفت خوبی در زمینه بسته‌بندی محصولات داشته‌اند و آینده روشنی برای آنان متصور است. در مقابل بخش جنوب شرقی کشور عملا فعالیتی در زمینه بسته‌بندی نداشته و برنامه و استراتژی برای سرمایه‌گذاری در این بخش هم انجام نمی‌شود.
به صورت کلی میتوان به آینده صنعت بسته‌بندی در ایران امیدوار بود. با افزایش تولید محصولات از هر نوع، تقاضا برای بسته‌بندی کالاها در کشور افزایش پیدا می‌کند و بهتر است پیش از هر چیز نظارت و مدیریت در این صنعت افزایش پیدا کرده تا روند رشد آن در مسیر درست خود طی شده و پیشرفت‌ها با نگاهی کارشناسی انجام گیرد.
منابع:
سرمقاله شماره 86-87 ماهنامه صنعت بسته‌بندی، رضا نورائی
bionic.blogfa.com
fararu.com
