ایران بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان می‌باشد که سابقه کاشت آن به بیش از ۳۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. با توجه به موضوع این شماره از فصلنامه دیجیتال” دنیای بهتر” با محوریت” بسته‌بندی” فرصتی پیش آمد تا با یکی از تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبتکر و به نام این محصول، مصاحبه‌ای انجام دهیم تا با بسته‌بندی و صادرات طلای سرخ ایران بیشتر آشنا شویم. آنچه در زیر می خوانید بخشی از مصاحبه اتاق مشترک ایران و ایتالیا با آقای مهندس شریعتی مقدم، مدیرعامل شرکت‌های گروه بین‌المللی نوین زعفران، می باشد:
- سهم ایران در صادرات جهانی زعفران چه میزان است و چه کشورهایی در این عرصه پیشتاز هستند؟ دلیل اینکه جایگاه ایران در طول زمان تغییر کرده است چیست؟
سهم ایران در صادرات زعفران در دو بخش خلاصه می شود: 7% از کل میزان زعفران که شامل بسته‌بندی کوچک زیر 10 گرم است، برای مصرف‌کنندگان نهایی تهیه می شود و 93% آن در بسته‌بندی‌های بالای 10 گرم، به صورت فله‌ای صادر میشود.
متاسفانه جایگاه ایران در صادرات این محصول ارزشمند درطول زمان دستخوش تغییراتی شده، چراکه شرایط و فضای کسب و کار، عدم مدیریت بر بازار، رقابت منفی، و دور شدن بخشی از بازارهای صادراتی از ایران، به دلیل وجود تحریم‌های همه‌جانبه بانکی و وضع قوانین و پروتکل‌های محدودکننده، فروش و صادرات زعفران را با مشکلات عدیده‌ای مواجه ساخته است.
- بسته‌بندی زعفران در ایران چه جایگاهی دارد؟ مشکلات آن چیست؟
جایگاه بسته‌بندی در صنعت مواد غذایی بسیار مهم است و در ایران طی سالهای اخیر، کیفیت و کمیت بسته‌بندی در صنعت مواد غذایی ارتقاء پیدا کرده و در مورد بسته‌بندی زعفران هم فعالیت‌های زیادی صورت گرفته، بطوریکه ظرفیتی معادل 1000 تا 1100 تن بسته بندی درکنار تنوع و تکنولوژی مدرن آن ایجاد شده است.
در مورد مشکلات بسته بندی این ماده غذایی دارویی با ارزش، این نکته حائز اهمیت است که مقررات ارزی و محدودیتهای ناشی از تحریم، بر روی این صنعت نیز تاثیر گذار بوده ، چراکه ما با دنیایی با بازارهای بسیار متنوع با فرهنگ‌ها و سلایق مختلف مواجهیم و در نتیجه یک نوع بسته‌بندی را نمی‌توان برای کلیه بازارهای هدف استفاده کرد، و عدم تنوع بسته بندی در زعفران ایران، خود یک عامل بازدارنده جهت صادرات این محصول قلمداد میشود.
اجازه دهید مثالی بزنم: هند یکی از کشورهایی است که صادرات زعفران به صورت مستقیم و غیرمستقیم به آن صورت می‌گیرد و بسته‌بندی آن در داخل همان کشور توسط کارخانجات هندی انجام می‌گیرد، کشورهای عربی هم همین قاعده را در پیش گرفته و بر اساس صادرات به هر یک از بازارهای هدف، بسته بندی مجدد زعفران ایران را انجام می‌دهند، در میان کشورهای اروپایی، اسپانیا نقش موثری جهت پوشش دادن بازار داخل و بازار اروپا داشته و بر اساس فرهنگ و میزان استفاده زعفران در هریک از کشورهای اروپایی، بسته بندی خاصی را انجام میدهد. در واقع این کشورها، زعفران ایران را با بسته بندی های متفاوت و جذاب re-export می‌کنند.
- آیا در ارتباط با دستگاههای بسته بندی زعفران در ایران تولید کننده داخلی وجود دارد؟ چه پیشرفت‌هایی در این زمینه انجام شده است؟
اگرچه در داخل ایران، پیشرفتهای بسیاری در مورد دستگاههای بسته‌بندی زعفران و محصولات جانبی آن منجمله استفاده از تکنولوژی بسته بندی داروها در بسته بندی زعفران (در مجموعه نوین زعفران نیز استفاده شده است) صورت گرفته ولیکن همچنان ضعفهای زیادی نیز وجود دارد: بعنوان مثال، در بحث فرآوری و جداسازی زعفران، جای خالی دستگاه‌هایی با کاربرد اساسی در مرحله برداشت آن، حس میشود.
- چند درصد از دستگاههای بسته بندی وارداتی هستند و عموما از کدام کشورها وارد می‌شوند؟
در ایران، واردات دستگاه‌ها بر اساس تکنولوژی تولیدی هرکارخانه صورت می‌گیرد البته اکثر تولیدکنندگان داخلی زعفران و یا محصولات جانبی آن از دستگاههای ایرانی یا بسته‌بندی دستی استفاده می کنند، اما کشورهایی که در زمینه صادرات دستگاههای بسته بندی به ایران فعال بوده اند کشورهایی چون ژاپن، قطر آلمان، سوئیس و ایتالیا می باشند.
- بنظر شما نوع بسته‌بندی، طراحی آن و تنوع در ابعاد بسته‌بندی چقدر در عرضه این محصول به بازار داخلی و خارجی هرکدام به تفکیک موثر بوده است؟
هرچند در زمینه بسته بندی زعفران و محصولات جانبی آن در ایران از تکنولوژی به روز استفاده می شود اما متاسفانه این مورد بدلیل محدودیتهای سالهای اخیر خصوصا در بحث ارز و تفاوت آن، کمی مغفول مانده است ولی مهمتر از بسته‌بندی و طراحی آن، فضای کسب و کار و مدیریت بازار زعفران است که باید به آن پرداخته شود.
- به کارگیری روش های جدید بسته‌بندی نظیر فنّاوری هردل”Hurdle technology”، و فنّاوری‌های نوین نگهداری زعفران از جمله بسته‌بندی اتمسفر اصلاح شده، فنّاوری نانو و پرتودهی، در ایران تا چه میزان بوده است؟
استفاده از فناوری‌های مذکور می‌تواند کیفیت تولید و بسته‌بندی را تا میزان زیادی بهبود بخشد، کما اینکه این تکنولوژی‌ها در بخشی از کارخانجات داخلی پیشرو و فعال در صنعت زعفران نیز مورد استفاده قرارگرفته است اما متاسفانه استفاده از آنها هنوز فراگیر نشده است.
- آیا کرونا بر بسته بندی این نوع کالا تاثیر داشته؟ چرا که گفته می شود رعایت نکردن بهداشت و استانداردها و سطح کیفی پایین، در بسته بندی موثر است.
همانند دیگر بخش‌های تجاری، اپیدمی ویروس کرونا به شکل مستقیم بر بازار زعفران نیز تاثیر منفی گذاشته است چراکه مصرف اصلی زعفران، در بخش صنعت غذا می باشد و با توجه به پارامترهایی چون عدم برگزاری مهمانی‌ها و کاهش رفت و آمدها، خصوصا در ماه مبارک رمضان، توقف فعالیت ایرلاین‌‌ها، بسته بودن رستوران‌ها و … مصرف این ماده با ارزش غذایی بسیار کاهش یافته است، اما در پروسه کیفیت تولید و بهداشت آن هیچ تاثیری نگذاشته و حتی طی سال جاری دستگاههای خشک‌کن جدید بسیار بهداشتی‌تر از قبل پروسه خشک‌کردن محصول را انجام داده‌اند.
- قیمت تقریبی زعفران در بازارهای جهانی چقدر است؟
قیمت تقریبی یک کیلو زعفران صادراتی به صورت ماده خام در حدود 400 تا 500 یورو می‌باشد ولی ارزش افزوده‌ای که درخارج از کشور برای آن ایجاد میشود، به مراتب بالاتر است بخش عمده هزینه این ماده با ارزش در مرحله توزیع آن است، با توجه به این مهم که گردش مقدار زعفران به صورت کلان در داخل کشور فقط یک گرم در سال و در خارج از کشور حتی کمتر از این میزان می باشد، حاشیه قیمت این کالا افزایش یافته و بعنوان کالای لوکس محسوب میشود.
- سایر موارد مصرف زعفران (بجز خوراکی) چیست؟
شاید حدود 80 تا 85 درصد زعفران مصارف خوراکی دارد و فقط 10 درصد آن غیرخوراکی و جهت مصارف دارویی و پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به خواص دارویی زعفران مانند نشاط‌آور و ضد افسردگی و یا ضد سرطان بودن این ماده با ارزش غذایی، در کشورهای شرق آسیا همچون چین مصرف زعفران عموماً جهت استفاده از تاثیرات و فواید دارویی آن می‌باشد.
- چه کشورهایی زعفران ایران را باز توزیع می کنند؟
به ترتیب کشورهایی همچون امارات، هنگ‌کنگ، ویتنام، اسپانیا و افغانستان برای توزیع مجدد زعفران ایران (re-export) اقدام کرده‌اند.
- عمده‌ترین خریداران زعفران ایران چه کشورهایی هستند؟
خریداران اصلی یا در واقع واسطه‌ها کشورهای فوق بوده، البته کشورهای دیگری مانند چین از طریق واسطه‌هایی چون هنگ‌کنگ خریدار زعفران ایران هستند و چنانکه گفته شد کشورهای منطقه و فرامنطقه مانند هندوستان از طریق امارات خرید را انجام می‌دهند. اسپانیا و افغانستان هم دو کشور دیگر خریدار زعفران ایران هستند که البته افغانستان بیشتر نقش ترانزیت زعفران به هند را ایفا می‌کند.
- عمده‌ترین رقبای ایران چه کشورهایی هستند؟
رقبای ایران در تجارت زعفران، کشورهای یادشده هستند که به نوعی زعفران ایران را خریداری نموده و سپس با نام خودشان صادر می‌کنند، بنابراین صادرکنندگان داخلی شانس کمتری برای صادرات به کشورهای دیگر دارند مثلا چنانچه شما بخواهید زعفران را به سوئیس یا آفریقای جنوبی بفروشید رقیبی از اسپانیا دارید یا در مورد کشورهای منطقه مانند بحرین و عمان و کویت این امکان وجود دارد که زعفران ارزان‌تر از امارات به این کشورها ارسال شود.
96 درصد از مصرف ماده خام زعفران در جهان، در ایران تولید میشود، یعنی در حدود 500 تن و از این مقدار 300 تن آن صادر میشود. اگرچه طی سالیان اخیر، کشورهایی مانند یونان، هند، تبت در چین، مراکش، در سالهای اخیر افغانستان و حتی امریکا، و بیش از 30 کشور دیگر به کشت زعفران روی آورده‌اند، اما میزان تولید زعفران در ایران به حدی است که تولیدات اندک آن کشورها نمی‌تواند تاثیر فوری بر میزان تولید زعفران ایران داشته باشد.
- آیا گیاه زعفران محصولات جانبی دیگری مثل گل زعفران یا … دارد؟
محصولات جانبی مانند چای‌ها یا دمنوش‌ها، پودر ژله، دسر، کیک، کرم‌کارامل، بیشتر از خود زعفران تولید می‌شوند ولی از گل زعفران اخیراً برای مصارف دارویی و آرایشی و بهداشتی استفاده شده است و می‌توان گفت زعفران شامل یک زنجیره بلند است که تمامی اجزاء آن مانند پیاز، گل زعفران و زعفران استفاده زیادی داشته که این ماده غذایی کمیاب را بسیار ارزشمند می‌کنند.
افکارتان را باما در میان بگذارید
برای افزودن دیدگاه باید وارد شوید .