مقدمه
در سال‌های اخیر با پیشرفت تکنولوژی، تولید پارچه با روش¬های جدید نیز جهش چشمگیری داشته و با تلفیق ایده¬های خلاقانه و علمی از رشد قابل توجهی برخوردار شده، امروزه واژه پارچه تنها به آن دسته از بافته¬هایی که قابلیت انعطاف دارند اطلاق نمی¬شود و به موادی بسیار سخت و محکم (در حد فلز) نیز پارچه گفته می شود و تولید کنندگان نیز به طور فزاینده¬ای از ترکیب مواد منسوج و غیر منسوج (مانند فلزات) در تولید “الیاف هیبریدی” بمنظور تولید پارچه¬هایی با ظاهری متفاوت و کیفیتی مرغوب¬تر استفاده می¬کنند. مقاومت بسیار زیاد و نازکی قطر این الیاف در برابر الیاف غیرهیبریدی باعث تولید انواع پارچه با قابلیت¬های گوناگون گردیده است. با توجه به توسعه صنعت نساجی این مقاله سعی دارد بمنظور آشنایی خوانندگان به معرفی برخی تکنیک¬های پیشرفته نساجی در بخش تکمیل پارچه بپردازد.
تکنیک حرارت دهی – ترموپلاستیک thermos plastics
بسیاری از الیاف بویژه الیاف مصنوعی از خاصیت شکل پذیری در حرارت بالا برخوردار میباشند، تغییر شکلی که معمولاً پایدار مانده و تولید کنندگان از این خاصیت برای خلق پارچههایی با ظاهری متفاوت از آنچه بودهاند استفاده میکنند. (ترموپلاستیکها پلیمرهایی هستند که با افزایش دما بدون تغییر شیمیایی ذوب می شوند)
بسیاری از الیاف مصنوعی به طور ذاتی ترموپلاستیک هستند و دارای خاصیت تحمل دمایی بالایی میباشند. از محاسن الیاف مصنوعی میتوان به ماندگاری شکل پلیسه و عدم نیاز به اتو پس از هر بار شستشو اشاره کرد. به همین دلیل بسیاری ازپارچههای پلیسه در صنعت پوشاک از الیاف مصنوعی تولید میشوند.
پلیسه کردن یکی از قدیمیترین تکنیکهای تکمیل پارچه است که اولین بارتوسط یونانیها و مصریها اجرا شد. پس از جنگ جهانی دوم و اختراع الیاف مصنوعی پلیسه دائمی به عنوان نوعی تکنیک تکمیلی، رسما قابل اجرا گردید. برای ایجاد پلیسه دائم باید از بافتی متشکل از الیاف مصنوعی و یا ترکیبی که حداقل 65 درصد آن الیاف مصنوعی باشد استفاده شود.
تکنیک حرارت دهی – ترنسفر Heat Transfer
چاپ ترنسفر توسط شرکت رنگ سازی “سیبا گایگی” برای اولین بار در سال 1960 ارائه شده است. در این روش ابتدا طرح مورد نظر بوسیلهی رنگهای براق و روغنی بر روی کاغذ انجام میشود و سپس با قرار دادن پارچه میان دو برگ از کاغذ طرح دار (مانند ساندویچ) از میان رولرها عبور داده میشود، سپس با درجات معینی از فشار و حرارت، پارچهای طرح دار تولید میگردد. از این روش در تولیدات دستی، فتوگرافیک و دیجیتال استفاده میشود.
تکنیک برجسته سازی سطح پارچه
برجسته سازی سطح پارچه یکی از متنوعترین روشها در مرحله تکمیل است. این تکنیک را به روشهای مختلف می توان انجام داد. جوهرهای پفکی و سیلیکون را میتوان به وسیله حرارت در تهیه یک سطح برجسته مورد استفاده قرار داد. این روش نه تنها در ایجاد درخشندگی پارچه نقش مهمی را ایفا مینماید، بلکه قابلیت چاپ بر روی انواع منسوجات از جمله پارچههای تار و پودی، غیر تار و پودی و حلقوی را دارد، و به این ترتیب سطوح برجسته و غیرمعمول ایجاد می کند. سیلیکون با دارا بودن مواد مقاوم، ضد آب، انعطاف پذیر و قابل انتقال هوا و اکسیژن اغلب در تزئینات داخلی منزل، تولید پوشاک و لباسهای ورزشی کاربرد دارد.
چاپ دیجیتال
در مقابل روشهای مکانیکی چاپ پارچه، چاپ دیجیتال تحولی بزرگ در این زمینه محسوب میشود. چاپ پارچه با قدمتی طولانی و آیندهای رو به پیشرفت بهترین نمونه برای بیان واژه هنر-صنعت است. این صنعت هنری و یا هنر-صنعت یکی از روشهای مهم و پایهای برای بکارگیری طرح و رنگ در منسوجات به شمار میآید. با پیشرفت تکنولوژی و تکامل رایانه در نیمه دوم قرن بیستم، تغییرات زیادی در ابعاد زندگی به وجود آمد که صنعت نساجی نیز از این قاعده مستثنی بوده و این دنیای متفاوت، شروعی برای ابداع روشهای نوین در صنعت نساجی محسوب گردید.
چاپ دیجیتال ابتدا بر روی کاغذ و در زمینه عکاسی و تبلیغات به کارگرفته شد و کاربرد آن بر روی پارچه از سال 1980 آغاز گردید که قابلیت چاپ بر روی انواع تیشرت و ملحقات لباس را دارا بود. این روش نیازی به پارچه با مشخصات خاص ندارد؛ به این معنی که قابلیت چاپ بر روی انواع پارچهها را داراست و از محاسن آن می توان به استفاده از تعداد بیشماری رنگ در تولید اشاره کرد.
اسپتر spatter
یکی از انواع روشهای تکمیل پارچه که دارای ماندگاری بالایی میباشد اسپتر نام دارد. اسپتر واژهای است که پاشیدن، سایه روشن انداختن و بارش معنی می دهد. روش دستی این تکنیک قدمتی طولانی دارد و با پاشیدن رنگ بر روی پارچه با انواع روشهای دستی (مسواک، برس، فوتک و…) انجام میگیرد.
در حالت پیشرفتهتر میتوان به ایر براش Air Brush اشاره کرد. با این وسیله میتوان پودر رنگ را به حالت اسپری بر روی سطح پارچه به طور یکنواخت پاشید تا پارچه ظاهری زیبا و فریبنده به خود بگیرد. امروزه عمل پاشیدن پودر فلز برروی پارچههایی متشکل از الیاف مصنوعی بهتر عمل می کند.
نتیجه گیری
با بکارگیری روشهای پیشرفته در صنعت نساجی، پارچههایی با ظاهر متفاوت، متنوع، زیبا، کارآمد و هنرمندانه خلق میشوند. طراحان پارچه و لباس از این دستاوردها به عنوان وسیلهای برای ارائه طرحهای خود در دنیای نوآورانه امروز بهره میگیرند. با نگاهی کاوشگرانه به آثار طراحان پوشاک، نقش اساسی و مهم ارتباط میان مهندسی نساجی، طراحی پارچه و طراحی لباس بیش از پیش نمایان میشود و مرحله تکمیل پارچه بدلیل بکارگیری خلاقیت در طراحی پارچه اهمیت ویژهای مییابد. تولید پارچههای مدرن و باکیفیت باعث تحولی شگرف در عرصه تولید پوشاک شده است. طراحان لباس از پارچههای جدید در جهت نیل به اهداف خود بهره برده و فرم، طرح و ظاهر پوشاک را به وسیلهی انتخاب نوع پارچه تحت تأثیر قرار میدهند و در نهایت آنچه که از اهمیت ویژه برخوردار است، هماهنگی و چرخه انکارناپذیر خلاقیت، تکنولوژی و طراحی است. هر آنچه که به عنوان اثری جدید و تازه در نساجی ارایه شود، همزمان در آثار طراحان لباس نیز دیده می شود و ما همه روزه شاهد این روند نوآورانه و خوشایند هستیم.
منابع
- تکنولوژی تولید الیاف پیشرفته؛ ترجمه ابوسعید رشیدی؛ رامین خواجوی؛ میر محمد مهرجلیلی
- سیستمهای ریسندگی مدرن؛ ترجمه عیسی شیخ زاده نجار؛ حسین حسینی
- سایت دهکده پوشاک و نساجی ایران
T, Laurencin; Frank K.Ko,2004,use as tissue engineering devices Hybrid nanofibril matrices forGrant.
English Bonnie, 2011, Japanese Fashion Designers: The Work and Influence of Issey Miyake, Yohji Yamamoto and Rei Kawakubo,pub Berg.
Moltchnaova,Julia, ,2011,digital textile printing, Helsinki Metropolia.
کارشناس ارشد فناوری اطلاعات – تجارت الکترونیک و کارشناس IT اتاق مشترک ایران و ایتالیا
