مباحث مهم و بحث‌برانگیز اقتصادی همچون تولید، کسب سود، صادرات، ارزآوری، مزیت نسبی و مزیت رقابتی و… از مفاهیم پیچیده و مورد توجه هر کشوری در جهان است که تلاش دارند با مدیریت و بهره‌گیری از مکانیزم‌های منحصربه‌فرد دانش و تجربه خود به تولید و عرضه آنچه که به‌عنوان مزیت نسبی یا مزیت رقابتی آن‌ها محسوب می‌گردد بپردازند.
کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و همواره با شناسایی ظرفیت‌های بالقوه خود سعی در کسب بازارهای جدیدی برای کالاها و خدمات خود دارد.
قرارگیری ایران در منطقه خاورمیانه، وجود مرز مشترک با کشورهای ترکیه، عراق، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، بزرگترین پایگاه صنعتی در حوزه کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا MENA، دارا بودن منابع غنی هیدروکربنی، چهارمین کشور تولیدکننده نفت در جهان، سومین کشور دارای ذخایر گازی جهان، وجود منابع فکری در کنار نیروی جوان و تحصیل‌کرده ایران را به‌کشوری با ظرفیت‌های بسیاربالای اقتصادی تبدیل نموده است.
با جهانی شدن اقتصاد و تنگ شدن عرصه رقابت کشورها و شرکت‌هایی که محصولات و خدمات آن‌ها بر پایه پشتوانه غنی فکری، فرهنگی و با ایده‌های خلاقانه تولید و عرضه می‌شوند موفقیت بیشتری در بازارکسب نموده‌اند و رقابت برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی باید در زمینه‌هایی که دارای مزیت می‌باشند صورت گیرد.
از نظر سازمان همکاری اقتصادی و توسعه “رقابت‌پذیری یعنی توانایی یک ملت در تولید کالاها و خدمات برای ارائه در بازارهای بین‌المللی و به‌طور همزمان حفظ یا ارتقاء سطح درآمد شهروندان در بلند مدت“ است.
با لحاظ نمودن موارد فوق این مقاله سعی برآن دارد که با نگاهی گذرا بر نقاط قوت و ظرفیت‌های تولیدی، خدماتی، تحقیقاتی و انسانی کشور که بعضا دارای مزیت‌های نسبی و رقابتی می‌باشند اشاره‌ای به کم‌توجهی و غفلت از این زمینه‌های ارزشمند نماید.
جمعیت جوان و آماده به‌کار
نرخ بالای جمعیت جوان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در اقتصاد ایران یک مزیت محسوب می‌شود چنانچه برای این جمعیت مستعد با انگیزه زمینه‌های فعالیت تحقیقاتی و اشتغال در رشته‌های مرتبط ایجاد شود برآیند آن در پیشرفت‌های علمی و فناوری، رشد و توسعه اقتصادی خواهد گردید.
محصولات کشاورزی
ایران در زمینه تولید برخی محصولات کشاورزی از گذشته تا امروز دارای ظرفیت‌های منحصربه‌فردی بوده و در جهان به‌عنوان یک کشور سرآمد در تولید این محصولات معرفی گردیده‌است. از جمله این محصولات می‌توان به‌موارد زیر اشاره نمود:
– خرما
ایران به‌عنوان دومین تولیدکننده عمده خرما و یکی از بزرگترین صادرکنندگان آن در بازار جهانی شناخته شده‌است. کیفیت و تنوع، خرمای ایران را از سایر کشورهای تولیدکننده و صادرکننده آن متمایز ساخته ولی صادرات این محصول نیاز به برنامه‌ریزی در کلیه زمینه‌های مرتبط دارد.
– پسته
نتایج حاصل از تحقیقات نشانگر حضور کشورهای ایران، آمریکا، آلمان و هنگ‌کنگ در صادرات پسته می‌باشد. همچنین بررسی‌ها حکایت از تخصصی‌تر شدن صادرات پسته در کشورهای آلمان، هنگ‌کنگ، هلند، ایتالیا و چین نسبت به ایران است که نشان می‌دهند این کشورها به الگوهای صادرات جهان نزدیک‌تر شده‌اند. پسته ایران دارای درجه‌بندی‌های متفاوتی بوده و طعم و کیفیت آن موجب شهرت پسته ایرانی گردیده که متاسفانه در این مورد نیز عدم مدیریت و شناخت بازارهای خارجی موجب از دست رفتن بسیاری از این بازارها شده‌است.
– گیاهان دارویی و دمنوش‌های گیاهی
حوزه گیاهان دارویی یکی از ارزآورترین، اقتصادی‌ترین و اشتغال‌زا ترین حوزه‌ها در ایران است. کشورهایی چون فرانسه، آلمان، کانادا، آمریکا و چین به‌سرعت درحال سرمایه‌گذاری بر روی این صنعت می‌باشند حال آنکه خاستگاه بسیاری از گیاهان دارویی چون شیرین‌بیان، گل‌محمدی، زعفران، باریجه و… در ایران است.
همچنین تولید و صادرات دمنوش‌های گیاهی از پتانسیل‌های بالقوه کشور ما می‌باشد که دارای مزایای بسیاری برای سلامت، تولید داخلی، ایجاد اشتغال و ارزآوری با صادرات آن به‌کشورهای منطقه و حتی جهان می‌باشد.
شناخت ذائقه و نیاز کشورهای مختلف جهان، توجه خاص به بسته‌بندی می‌تواندسرمایه‌گذاری در این حوزه را بسیار سودآور نماید.
– فرش
فرش دستباف ایرانی از دوران صفویه به‌عنوان یکی از منابع مهم درآمد کشور محسوب می‌گردید و سالهای متمادی این نوع فرش اولین و بالاترین ردیف ارزآوری صادرات غیرنفتی ایران و همچنین درصد قابل توجهی از اشتغال کل کشور را به‌خود اختصاص می‌داده در سالهای اخیر کشورهای هندوستان، پاکستان و چین با سرمایه‌گذاری و الهام گرفتن از طرح‌های ایرانی بسیاری از بازارهای فرش ایرانی را تصاحب نموده‌اند.
– دارو
تحقیقات سالهای اخیر نشانگر فعالیت و رشد شرکت‌های موفق در عرصه تولید دارو می‌باشد. این تحقیقات نشان می‌دهد سهم ایران در صادرات دارو در بازار جهانی به‌جز برخی سالها دارای روند صعودی بوده‌است.
شرکت‌های دانش‌بنیان و موسسات درمانی با استفاده از سلول‌های بنیادین:
بهره‌گیری از مدیریت، دانش و تجربه و ایجاد تغییر در فرهنگ سازمانی موجب پیشرفت و ایجاد مزیت‌های رقابتی برای برخی موسسات ایرانی همچون رویان گردیده که تخصص و شهرت آن موجب شده از سایر کشورهای منطقه به‌منظور درمان به ایران سفر کرده و از خدمات این موسسه استفاده می‌نمایند. برخی از فعالیت‌های موسسه رویان عبارتند از:
ایجاد پژوهشکده زیست شناسی و فناوری سلول‌های بنیادی که خود شامل گروه‌های پژوهشی سلول هاي بنيادي و زيست شناسي تكويني، فناوري نانو و زيست مواد، زيست پزشكي ترميمي، سلول درماني و زيست شناسي سامانه‌هاي مولكولي است. ایجاد پژوهشکده پزشکی تولید مثل رویان که در زمینه افزایش میزان باروری، سلامت جنین و بهبود سلامت جامعه فعالیت دارد. ایجاد پژوهشکده زیست‌فناوری که شامل گروه‌های پژوهشی مهندسي ژنتيك، زيست شناسي سلول جنسي و گروه زيست فناوري است و در زمینه تولید دام و محصولات وابسته مرتبط با زیست‌فناوری آن فعالیت می‌کند.
– گردشگری سلامت:
ایران با دارا بودن پزشکان مجرب، تکنولوژی پیشرفته آزمایشگاهی و تشخیص‌طبی به یکی از کشورهای جذاب به‌منظور سفر، درمان و استفاده از پایگاه‌های درمانی و سلامت بیماران تبدیل گردیده‌است.
عوامل و خط مشی‌هایی که ایران را در جهت توسعه بخش سفر و گردشگری جذاب می‌نماید عبارتند از:
– پایین بودن نرخ تعرفه خدمات آزمایشگاهی
– درمان‌های سلولی با استفاده از سلول‌های بنیادین
– درمان بیماری‌های قلب و عروق، چشم‌پزشکی، سیستم گوارشی
– جراحی‌های زیبایی
– آموزش و اجرای استانداردهای از ایزو 15189 برای آزمایشگاه‌های تشخیص طبی
– وجود جاذبه‌های سلامتی طبیعی همچون چشمه‌های آب‌گرم و سرد، آب‌های دارای املاح معدنی، خاک‌های موثر بر سلامت و…
طبق بررسی‌ها ایران قادر است تا پایان برنامه چهارم توسعه 30% از هزینه‌های درمانی و بهداشتی کشور را از طریق صدور کالا، خدمان بهداشتی و توریسم درمانی فراهم کند.
درآمد این صنعت بسیار چشمگیر است و طبق آمار سازمان بهداشت جهانی سالانه حدود 50 میلیارد دلار صرف درآمد بیماران منطقه در کشورهای اروپایی و آمریکایی می‌شود که‌با برنامه‌ریزی و تامین زیرساخت‌ها می‌توان بخشی از درآمد را به‌سوی ایران هدایت نمود.
– تجهیز و فعال نمودن سواحل مکران
سواحل مکران واقع در جنوب شرقی ایران یکی از مناطق تاریخی و اصیل ایران با قدمتی چندین هزارساله می‌باشد. بندرچابهار محل اتصال دو کریدور ترانزیتی شمال- جنوب و شرق- غرب است و امکان برقراری راه ارتباطی با ترکمنستان، افغانستان، هند، ترکیه، عراق و جمهوری آذربایجان را دارد. موقعیت خاص جغرافیایی، واقع شدن در تنها بندر اقیانوسی ایران، ارتباط چند وجهی ریلی، دریایی، هوایی، سهولت دسترسی به بازارهای مصرفی آسیای میانه، نزدیکی به‌منابع انرژی، جاذبه توریستی و … از مزایای کم‌نظیر سواحل مکران است که با تامین و تجهیز زیرساخت‌ها موجب جذب سرمایه و ارزآوری منحصربه‌فردی می‌گردد.
– تولید پهبادها(پرنده هدایت‌پذیر از دور)
پهبادها، ماشین‌های پرنده کوچکی هستند که بدون سرنشین پرواز می‌کنند.
در ایران صنعت هوافضا یکی از حوزه‌های فناوری پیشرفته در کشور و دارای جایگاه ویژه‌ای در سند چشم‌انداز است که با مهندسی معکوس وارد مرحله نوآوری در این حوزه شده و امروزه علاوه بر صنایع نظامی در برنامه‌های غیر نظامی همچون اطفاء حریق‌های بزرگ به‌خصوص در جنگل‌های انبوه حرکت در مسیرهای خطرناک، صنعت، کشاورزی، امورتحقیقاتی و… کاربرد دارد.
بدیهی‌است که با بررسی‌های بیشتر می‌توان به‌موارد بی‌شماری از مزیت‌ها و ظرفیت‌ها در ایران اشاره نمود که برخی مغفول مانده‌اند و برخی نیازمند توجه و برنامه‌ریزی بیشتری می‌باشند.
دبیرکل اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و ایتالیا
افکارتان را باما در میان بگذارید
برای افزودن دیدگاه باید وارد شوید .