بسته بندی بسیار فراتر از پوششی پلاستیکی ،کاغذی و یا فلزی برای یک محصول است. بسته بندی در کنار شکوفایی خلاقیت، یکی از ابزارهای بسیار مهم برندینگ می باشد.
نیاز به بسته بندی از زمانی آغاز شد که انسان در غارها و پناهگاه‌های دائمی سکنا گزید و مجبور بود غذا و نوشیدنی را از محل‌های مختلف جمع‌آوری و به محل سکونت خود بیاورد، این نیاز منجر به اختراع اولین نوع از محصولات بسته بندی شد. در ابتدا این بسته بندی‌ها معمولاً از موادی بود که در طبیعت یافت می‌شد و قابلیت حمل و جابه‌جایی غذا و آب را داشت. با گذشت زمان در نقاط مختلف دنیا بسته بندی شکل‌های پیشرفته‌تری به خود گرفت. مردم از مواد متفاوتی برای بسته بندی و حمل محصولات استفاده کردند و با پیشرفت تکنولوژی و گسترش ارتباطات، محصولات بسته بندی شکل چندمنظوره به خود گرفتند. برآورد شده که بسته بندی‌های چوبی و شیشه‌ای قدمتی5000ساله دارند. در سال 1823 اولین بسته بندی فلزی ثبت اختراع شد. قوطی‌های کنسرو امروزی از دهه 1900 شروع به استفاده شد، در همین زمان مقوا و ورق کارتن سازی تبدیل به یکی از مهمترین مواد محصولات بسته بندی گردیدند. پلاستیک که جدیدترین ماده بسته بندی است، در دهه 1800میلادی کشف و بعد از جنگ جهانی دوم، محصولات بسته بندی پلاستیکی عرضه شدند. در سال 1946 اولین دئودرانت در بطری پلاستیکی وارد بازار شد، سپس پلی‌اتیلن در سال 1977 ظهور پیدا کرد و به دنبال آن بطری های PET به سرعت جایگاه ویژه‌ای را برای خود پیدا کردند.
با پیشرفت تکنولوژی، مواد مورد استفاده این صنعت بهبود یافت، موادی که مناسب‌تر و اقتصادی‌تر از گذشته بودند.
در قرن بیستم، شیشه، فلز، پلاستیک، کاغذ و مقوا دیگر فقط مواد اولیه‌ای برای حمل و نقل و ذخیره سازی نبودند. صنعت بسته بندی با استفاده از این مواد و تکنولوژی روز، تولیدات جدیدی ارائه داد که شرکت‌ها و تولیدکنندگان کالا با استفاده ازآن، محصولات خود را تبلیغ، و برای سیاست‌های فروش برنامه‌ریزی می‌کردند و می‌دانستند این صنعت جزء لاینفک شبکه پیچیده بازاریابی محصول است.
از آن زمان تا کنون با توجه به تغییر رفتار مشتریان، صنعت بسته بندی دچار تغییراتی شده است. مشتریان امروزی در بسته بندی محصولاتشان و مخصوصا بسته بندی‌های محصولات غذایی به دنبال 3 نکته اساسی هستند: راحتی در خرید، آسودگی در مصرف و سهولت هنگام حمل و نقل. توزیع کنندگان محصولات نیز علاوه بر این موارد، از بسته بندی محصولات انتظار طول عمر بالا در قفسه محصولات را دارند. با در نظر گرفتن این نیازها، شرکت های چاپ و بسته بندی سراسر دنیا در تلاش هستند با رعایت استانداردها جایگاه خود را در این صنعت ارتقاء دهند.
کشورهای پیشرو در صنعت بسته بندی
در بین کشورهای جهان آمریکا، ژاپن و چین بزرگترین بازارهای بسته‌بندی را دارند، که براساس آمارها حجم بازارهای بسته‌بندی تنها در این سه کشور بیش از 220 میلیارد دلار برآورد می‌شود و این در حالی است که ایران هیچ سهمی از بازار پرسود صنایع بسته بندی در جهان ندارد.
کشورهای پیشرفته دنیا در حوزه بسته بندی به سمت بسته‌بندی‌های هوشمند و کیسه‌های انعطاف پذیر پیش رفته و بسیاری از محصولات را در بسته بندی‌های فلزی ارائه نکرده و بسته بندی های چند لایه انعطاف پذیر با طول عمر بالا جایگزین این نوع بسته بندی شده است.
بازار اروپا علی رغم داشتن وسعت، یکی از کندترین بازارهای بسته بندی در جهان طی چند دهه آینده خواهد بود. صنایع تبدیلی در اروپا برای حفظ سهم خود از بازار باید به شدت تلاش کنند. بنابراین فرصت های واقعی رشد در مناطق دیگری پدیدار خواهد شد و این مکان ها جایی جز مناطقی که از تولید ملی ناخالص سریع برخوردارهستند، نخواهد بود.
مصرف بسته بندی دقیقا با سرانه تولید ناخالص ملی در ارتباط است و نقش بازارهای رو به ظهور در اقتصاد جهانی با گام های بلند ایفا خواهد شد.طبق برآورد بانک جهانی در دهه گذشته تنها در چین سرانه تولید ناخالص ملی سه برابر شده است.
منابع متعدد پیش بینی می کنند که تولید ناخالص ملی در بخش هایی از هند طی 10 تا 15 سال آینده به طرز خیره کننده ای رشد خواهد داشت. ورود به این بازار پررقابت نیازمند شجاعت، درایت، دانش و سرمایه می باشد، اما وظیفه ای محال نیست. اگر نخواهید از صفر شروع کنید واسیر تکنولوژی نامناسب و غیرقابل انعطاف نباشید، تکنولوژی مناسب قابلیت ورود به بازار جهانی بسته بندی را دارد، قابلیت ورود به بازاری که در حال تجربه تغییرات شتابنده تکنولوژیک است.
صنعت بسته بندی در ژاپن
ژاپن کشوری است که با وجود تأثیرات فراوانی که از فرهنگ غرب گرفته، همچنان اصالت خود را حفظ و به عنوان پدیده‌ای که پیشرفت بسیاری در کلیه زمینه‌ها داشته، مورد توجه جهانیان قرار گرفته است. از آنجا که طراحی بسته بندی یکی از زیر شاخه‌های بسیار مهم در طراحی گرافیک می باشد، طراحان ژاپنی با حفظ اصالت و سنت های بومی در این حوزه بسیار موفق هستند و علاه بر طراحی جذاب، با بهره گیری از جدیدترین و پیشرفته ترین ماشین آلات و تجهیزات از هر دو بازوی علم و نوآوری در این صنعت پر سود پیشتاز هستند.
بر اساس آخرین آمار اعلام شده ژاپن 127 میلیون نفر جمعیت دارد و در آمد سرانه آن بیش از 44 هزار دلار اعلام شده است. براساس آمارها ژاپن در سال 2017 میلادی 1357 میلیارد “ین ژاپن” در بخش چاپ بسته بندی تنها برای مصرف داخلی فروش داشته است.
با نگاهی به این رقم متوجه جایگاه استراتژیک چاپ بسته بندی در کشور ژاپن خواهیم شد، صنعتی که در آوردگاه مهم نمایشگاهی، یکی از مهمترین نمایشگاه های چاپ و بسته بندی جهان که توجه ویژه ای به ارایه تکنولوژی در آن می شود و 13مارس 1973 در توکیو کار خود را آغاز کرد، چهره نوین خود را به نمایش خواهد گذاشت و این فرصت مغتنمی برای دست‌اندرکاران صنعت چاپ و بسته بندی ایران خواهد بود که با تکنولوژی های جدید و متفاوت این بخش از جهان آشنا شوند.
بی‌تردید نگاه هوشمندانه اتحادیه صادرکنندگان به بازارهای گوناگون صنعت چاپ و بسته بندی در دنیای تکنولوژی آینده‌ای متفاوت را برای این صنعت در منطقه و جهان رقم خواهد زد.
نمایشگاه بسته بندی ژاپن TOKYO PACK که توسط انجمن فناوری بسته بندی ژاپن پشتیبانی و هر دو سال یک بار برگزار می شود، پس از گذشت بیش از 50 سال، به بزرگترین نمایشگاه بسته بندی یکپارچه ژاپن تبدیل شده است. به عنوان یکی از نمایشگاه های برتر جهانی بسته بندی ، نمایشگاه بین المللی بسته بندی توکیو نه تنها در ژاپن، بلکه توجه مستمر از سوی دست اندرکاران صنعت بسته بندی جهان را نیز به خود معطوف نموده است.
صنعت بسته بندی در آمریکا
سهم بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر از کل صنعت بسته‌بندی آمریکا (177 میلیارد دلار) حدود 19 درصد است که دومین بخش بزرگ این صنعت پس از بخش مربوط به تولید کارتن بسته‌بندی و بیش از بطری‌ها و انواع بسته‌بندی‌های سخت می‌باشد. قابلیت‌های ارائه شده توسط بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر، منجر به افزایش سهم آن از 17 درصد در سال 2000 به 19 درصد در سال 2019 شد.
به جز سال 2001 به دلیل حادثه 11 سپتامبر و سال 2009 به دلیل رکود اقتصادی، این صنعت طی بیست سال گذشته هر ساله به طور پایدار در حال پیشرفت بوده است. این میزان از رشد، با نوآوری در فناوری و محصولات، نفوذ بیشتر در بازار به خصوص بازارهای جدید و سازگاری با تغییرات بازار، ممکن شد. طبق این گزارش، رشد سالانه صنعت بسته‌بندی انعطاف‌پذیر بین سال‌های 2018 تا 2019 برابر با 2.2 % بوده است که کمتر از رشد کلی تولید ناخالص داخلی در سال 2019 یعنی 2.3 درصد می‌باشد.
حدود 79 هزار نفر در امریکا در صنعت بسته‌بندی انعطاف‌پذیر مشغول به کار هستند. بیشترین بخش این صنعت را کارخانه‌های کوچک تا متوسط با درآمد سالانه 75 میلیون دلار تشکیل می‌دهند. بسته‌بندی انعطاف‌پذیر شامل تولید کاغذ، پلاستیک، فیلم، فویل آلومینیوم و ترکیب این مواد یعنی کیسه‌ها، بسته‌بندی پاکتی، برچسب، آستر، پاکت، رول و سایر محصولات انعطاف‌پذیر می‌باشد.
صنعت بسته بندی در چین
امروزه بیشتر برندها و سازندگان مطرح اروپایی خود در کشور چین دارای کارخانه بوده و یا با ماشین سازان چینی مشارکت دارند تا محصولات خود را در آن کشور تولید کنند.
اگرچه این روند تولید فقط به منظور کاهش هزینه مورد استفاده قرار می گیرد، اما ناخواسته چینی‌ها را در نوع تکنولوژی و مدیریت غربی‌ها آگاه و صاحب ایده و اندیشه می‌سازد و این خود از دلایل هموار کردن راه چینی‌ها برای ورود بیشتر به بازارهای جهانی و به ویژه بازارهای اروپایی و غربی است.
چاپ سبز، دیجیتالی شدن ماشین‌آلات و ارتباطات، راهبری چاپ دیجیتال، اتوماسیون و رشد نیازها و توجه و تقاضا برای محصولات بهتر، بویژه در چاپ بسته‌بندی از مواردی هستند که در این دسته‌بندی جای می‌گیرند و بازیکنان اصلی در این بازار هر روز قوی‌تر می‌شوند.
نمایشگاه چاپ و بسته بندی بین المللی چین در شانگهای Pro Pack، اهمیت نوآوری، ارتقاء، گردآوری و توسعه این صنعت در برابر پیشینه تسریع انتشار اطلاعات و توسعه غالب چاپ سبز را مورد توجه قرار می دهد. این رویداد، دستاوردها و روند پیشرفت صنعت چاپ در سال های اخیر و همچنین قدرت فناوری چاپ را به نمایش می گذارد. نمایشگاه چاپ و بسته بندی چین با ارائه یک جایگاه عالی برای صنعت جهانی چاپ جهت به نمایش گذاشتن، تبادل اطلاعات و انجام معاملات، نیازهای غرفه داران و نیز بازدیدکنندگان را پاسخ می دهد. نمایشگاه چاپ چین در آستانه تبدیل شدن به یک رویداد بین المللی موفق در میان رویدادهای صنعت چاپ چین و سراسر آسیا قرار دارد.
صنعت بسته‌بندی در اروپا
در سال 2013، رشد ارزش سالانه بسته‌بندی های انعطاف‌پذیر ،تا ½ درصد به نسبت 5 درصد 2011 دچار کاهش شده است، که این خود رقم خیلی بالایی است. نیاز ضعیف‌تر خریداران بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر در واکنشی به فروش راکد غذاهای بسته‌بندی شده برای کاهش هزینه‌های انبارداری را می‌توان یکی از علت‌های این کاهش برشمرد. بعلاوه پیشرفت صنعتی قادر بود تا از تکرار فشارهای تورمی تجربه شده در سال 2011 ، هنگامی که هزینه فیلم‌های پلاستیکی، فویل و کاغذ، مرکب و چسب به طرز محسوسی افزایش یافت، جلوگیری کند.
صنعت بسته بندی در حالی که توسعه متعادلی در بزرگترین بازار اروپا، آلمان تجربه می کند در کشورهایی همچون انگلستان و فرانسه، به دلیل خطراتی که در محیط زیست ایجاد می شود دارای رشد اندک یا حق رشد منفی می باشد، البته در کشورهای جنوب اروپا همچون ایتالیا، اسپانیا، یونان و پرتقال شاهد سیر نزولی معنادار بوده‌ایم. از سوی دیگر، در بازار ترکیه، روسیه و لهستان رشدی دو برابر میانگین اروپا در این موضوع ارزش بازار داشته‌ایم .
یکپارچگی و ادغام ، موضوع مهم دیگری است که باعث تغییر ساختار صنعت شده است.
بیست درصد از فروش صنعت بسته‌بندی انعطاف‌پذیر در اروپا، توسط شرکت‌هایی با تملک شخصی انجام می‌پذیرد.
مهمترین سازمان در صنعت بسته بندی
سازمان جهانی بسته بندی
https://www.worldpackaging.org/
سازمان جهانی بسته بندی در سال 1968 در توكیو به وجود آمد و هم اكنون دارای 52 عضو در همه قاره های جهان است، هدف اصلی این سازمان جذب اعضای بیشتری از سطح جهان و اشتراك گذاری علم صنعت بسته بندی می‌باشد.
در همه كشورهای جهان مشابه چنین سازمانی وجود دارد.
بسته بندی یكی از مهمترین عوامل در صادرات و تولیدات هر كشوری است و کلیه تولیدات یك كشور باید در یك بسته بندی مشخص ارائه شوند و در واقع تاثیری كه بسته بندی بر تولید ناخالص داخلی دارد بیانگر تاثیر آن بر اقتصاد جهان است و معمولا 2 تا 3 درصد تولید ناخالص كشورها مربوط به صنعت بسته بندی است بنابراین اهمیت اشتراك‌گذاری “دانش صنعت بسته بندی” برای همگان روشن می شود.
این سازمان غیرانتقاعی بوده و اهداف تجاری ندارد و ماموریت دارد تا این دانش را در كشورهای مختلف به اشتراك بگذارد.
سازمان جهانی بسته بندی حامی رشد كشورها و آموزش این دانش در سطح جهان است و برای اشتراك گذاری طراحی، بسته بندی و نوآوری آن در كشورهای مختلف تلاش می كند.
در حال حاضر یكی از نقاط تمركز این سازمان جهانی به جز بسته بندی، پایداری محیط زیست است با این دیدگاه که انسانها باید منابع زمین را به گونه ای مدیریت نمایند تا نسل های آینده در 1000 سال دیگر نیز بتوانند از آنها استفاده کنند. یك تولید كننده باید قادر باشد مقداری از منابع تولیدی را به محیط زیست بازگرداند و نقش خود را به عنوان یك عنصر مسئولیت پذیر در قبال کره زمین نشان دهد.
امروزه جهان سمت بسته بندی‌های پایدار پیش می رود که در آن استانداردهای جدیدی برای بسته بندی کالاها در نظر گرفته شده بدین معنی که بسته بندی های قابل بازیافت وتجزیه پذیر در طبیعت بازار بهتری را از کشورهای مقصد صادراتی در اختیار خواهند گرفت.
منابع:
- http://af.gasser-ad.com/
- https://vitrinnet.com/
- https://www.thesisword.ir/
- http://www.karamamachine.com/
- https://www.partcarton.ir/
- https://pivazh.ir/
- http://www.qudsonline.ir/
- https://www.tahlilbazaar.com/
- http://www.newdesign.ir
کارشناس روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن ایران و ایتالیا
افکارتان را باما در میان بگذارید
برای افزودن دیدگاه باید وارد شوید .