کووید-19 شوک های بی سابقه ای در زمینه سلامتی و اقتصادی به ویژه در بازار کار جهانی ایجاد کرده است به طوری که 305 میلیون کارگر تمام وقت در کلیه بخش های اقتصادی در معرض خطر از دست دادن شغل خود در سه ماهه دوم سال 2020 هستند و هرچقدر اختلالات عرضه و تقاضا بیشتر ادامه پیدا کند، بحران اقتصادی شدیدتر خواهد شد.
از تبعات کووید-19 در بخش معدن و صنایع معدنی می توان به «افزایش موجودی انبارهای فلزات اساسی»، «روند کاهشی قیمت جهانی محصولات معدن و صنایع معدنی» و «ایجاد محدودیت در صادرات این محصولات به کشورهای همسایه» اشاره کرد.
در این میان، چندین معدن در سراسر جهان قرنطینه شدند و بسیاری از دولت ها اقدامات متفاوتی را برای متوقف کردن شیوع ویروس کرونا انجام داده اند که همین امر سبب بسته شدن موقت معادن نظیر معدن مس ریو تینتو Oyu Tolgoi در مغولستان ، Quellaveco در پرو ، معدن سرب و نقره سن کریستوبال در بولیوی و معدن نیکل Ambatovy در ماداگاسکار گردید تا از سلامت و ایمنی کارگران محافظت کنند.
البته، برخی کشورها معادن را از قرنطینه معاف کرده اند. به عنوان مثال، در کلمبیا، که با توجه به محدودیت های لجستیکی و افزایش تنش های اجتماعی قرنطینه را اعمال نکردند. بسته شدن معادن می تواند بر کل اقتصادها تأثیر بگذارد.درآفریقای جنوبی، امکان دارد به کاهش 8 درصدی تولید ناخالص داخلی در سال جاری منجر گردد.
برخی دولت ها، مانند ایالات متحده، حضورکارگران معادن را برای مبارزه با COVID-19 جهت تولید مواد مهم و زنجیره های عرضه ضروری دانستند. در عوض، مکزیک، معدنکاری را به عنوان فعالیت غیر ضروری به حالت تعلیق درآورد. برخی از شرکت ها ازکارگران می خواستند تا هفته ها در سایت معدن بمانند تا خطر شیوع کروناویروس را محدود کنند.
از این رو، تأثیر این بیماری همه گیر، بر اشتغال معادن قابل درک نیست و دولت ها باید برای تقویت بازار کار و محافظت از معیشت جوامع خود اقدام کنند.
معادن در مقیاس بزرگ تأثیر قابل توجهی در مناطق دورافتاده دارند، جایی که سایر بخش های عمده اقتصادی غالباً دارای کمبود یا توسعه نیافته هستند. بنابراین، استخراج معادن، به عنوان اصلی ترین و نه تنها شغل اصلی و جهت خدمات اجتماعی، برای جوامع میزبان نقش اساسی دارد.
معادن در مقیاس بزرگ برای کشورهای میزبان درآمد و فرصت های اقتصادی به ارمغان می آورند. فعالیت‌های معدنکاری باعث ایجاد اشتغال غیرمستقیم و فرصت های شغلی برای اقتصادهای محلی و ملی می شود که می توانند تا 15٪ از درآمد ملی یک کشور را حاصل نمایند.
در حالت قرنطینه و کاهش چشمگیر اقتصاد جهانی، تقاضا و قیمت برای مواد معدنی مانند مس ، نیکل و پلاتین‌کاهش یافته است و تولید کنندگان را تحت فشار قرار می دهد. کاهش قیمت مواد معدنی فشار اقتصادی را نیز بر اقتصاد ملی وارد می کند. به عنوان مثال ، در شیلی و پرو ، کاهش 10 درصدی قیمت کالاها می تواند بیش از 1 درصد در رشد تولید ناخالص داخلی اثرگذار باشد.
تقاضای ضعیف شرکت های معدنی ، محدودیت های احتمالی عرضه و محدودیت های دولتی باعث شده است که برخی از تولید کنندگان نظیر کاترپیلار فعالیت خودشان را به حالت تعلیق در بیاورند که احتمالاً بر بخش معدن تاثیر خواهد گذاشت. همین امر، تأمین کنندگان کوچک و متوسط و کارمندانشان را نیز تحت تأثیر قرار می دهد.
عرضه کم برخی از مواد معدنی می تواند تاثیرات زیادی بر بازار داشته باشند به ویژه اگر در تعداد معدودی از کشورها وجود داشته باشد. استرالیا و برزیل بیش از 76٪ تجارت سنگ آهنی ساحل را تشکیل می‌دهند – هر دو کشور محدودیت های قرنطینه را تجربه می‌کنند.
تقاضا برای برخی از فلزات گرانبها افزایش پیدا کرده است. هنگامی که اقتصاد به سمت پایین حرکت می کند و بازارها بیثبات هستند، سرمایه‌گذاران تمایل به خرید و نگه داشتن طلا دارند. از زمان شروع همه گیری ویروس کرونا، تقاضا برای فلزات گرانبها به طور مداوم در حال رشد بوده است، به طوری که فروش شمش طلا، سکه و سایر قطعات طلا و همچنین نقره افزایش پیدا کرده است. برای معدن کاران طلا که قادر به فعالیت هستند، می تواند یک نقطه روشن بالقوه باشد.
دولت ها و شرکت های معدنی چه کاری باید انجام دهند؟
در کشور ما، وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) با صدور بخشنامه‌ای، کلیه قراردادها و هر آنچه که به تمدید و مراجعه به سازمان‌ها نیاز داشت به مدت سه‌ماه (پایان خردادماه) تمدید کرده است. همچنین وزارت صمت با همراهی وزارت بهداشت و تشکل های خصوصی نظیر خانه معدن ایران با دستورالعمل های فاصله‌گذاری اجتماعی معادن، توصیه ها و نکات ضروری بهداشتی در محیط معادن روباز و زیر زمینی را ارائه نمودند. هدف از دستورالعمل، کمک به کارفرمایان و شاغلین معادن بود تا بتوانند برنامه ریزی لازم را برای واکنش در زمینه مقابله با ویروس کرونا و پیشگیری از آن به عمل آورند. به عنوان مثال در معادن روزمینی مانند معادن سنگ آهن به دلیل اینکه در فضای آزاد و با فاصله بسیار از هم کار می کنند با رعایت یکسری ضوابط بهداشتی میتوان از کووید-19 پیشگیری نمود. اما در برخی معادن به ویژه معادن زغالسنگ که در یک شیفت کاری تجمع کارگری زیادی وجود دارد و در برخی معادن تا 500 نفر در فضایی بدون گردش هوا در حال کار هستند، خطر شیوع این بیماری بیشتر است. لذا باید تدابیر ویژه ای در معادن زغال سنگ اتخاذ شود. همچنین، در تونل ها از جایی که کارگر وارد می شود تا جایی که خارج می شود کل مسیر تونل را طی می کند و در برخی موارد این مسیر بصورت سینه خیز طی می شود لذا کارگر مربوطه در صورت ابتلا به بیماری سر راه خود امکان آلوده کردن سایر کارگران را دارد.
مواردی که در بیشتر کشورها به عنوان راه حل مقابله با کووید-19 در بخش معدن ارائه شده :
- بسته های حمایتی بلند مدت باید متناسب با واقعیت‌های وضعیت کار در معدن تنظیم شوند. هرگونه حمایت کوتاه مدت دولت ها مربوط به کووید-19 که به شرکت های معدنکاری، پیمانکاری یا تأمین کنندگان ارائه می شود باید مشروط به نگه داشتن مشاغل و مزایای کار باشد.
- کارمندان غیر دائمی، مانند کارگران موقت، پیمانکاری و مهاجر، باید در برنامه های مزدی و حمایت اجتماعی قرار گیرند و همچنین از امنیت بیشتری برای بحران های پیش بینی نشده در قراردادهای خود برخوردار شوند.
- استانداردهای بهداشتی و ایمنی باید به طور مداوم برای محافظت از کلیه کارگران ، در کلیه شرکتهای معدنی فعال باشد.
- تعامل با اتحادیه ها و تشکل های معدنی باید بیشتر شود تا از نظارت بر شرایط کار و پروتکل های بهداشتی و ایمنی جدید و دائمی اطمینان حاصل گردد.
- چارچوب های نظارتی تقویت شوند و از تطابق مقررات ایمنی معادن با برنامه ها و بازرسی های دقیق اطمینان حاصل شود.
- طراحی مجدد مکانهای کاری و افزایش سرمایه‌گذاری در تجهیزات و فناوری ها برای محدود کردن خطر شیوع بیماری.
- حضور فعالانه در حوزه آموزش و مسئولیت اجتماعی.
- سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه جهت راه حل های مبتنی بر فن آوری.
- طراحی ابزارهای پایدار مالی مبتنی بر نفع مشاغل محلی و حمایت از رشد بنگاهها
منابع:
- داروی نجات معادن و صنایع معدنی از کرونا، روزنامه دنیای اقتصاد، 01/03/99
- MINING TAX POLICY RESPONSES TO COVID-19, Intergovernmental Forum on Mining, Minerals, June 2020
- Collateral, Margin Calls, Currency And Fear – COVID-19 Impact On Gold, S&P Global Market Intelligence, 2020
- COVID-19 Impacts To Metals Prices: Volatility Is Here To Stay – Part 1, S&P Global Market Intelligence, 2020
دکترای زمین شناسی اقتصادی
